Sport inshootlari haqida tushuncha Sport inshoatlari va ularning tasnifi Hozirgi zamon sport inshootlari

Ruscha-o‘zbekcha lug‘at
Administratsiya teatra	-	Teatr ma’muriyati
Amfiteatr	-	1)	ommaviy	tomoshalar:	teatr
		spektakllarini		ko‘rsatiladigan	qadimgi
		Rim monumentlar binosi. Amfiteatr –
		o‘rtasidagi maydon ellips shaklidagi ulkan
		inshoot.	Uning	tomoshabinlar uchun
		mo‘ljallangan qator-qator o‘rindiqlari
		pastdan yuqoriga zina shaklida ko‘tarilib
		boradi (mil. av. 70-yillarda qurilgan 15000
		tomoshabinni o‘z ichiga olgan. Pompey va
		mil. Avval 125 yilda qurilgan 50000
		tomoshabinni sig‘dirgan Rim			(kolizey)
		amfiteatrlari qadimiydir)

2. 
   tomosha zali (teatr,ssirk)dagi yoki auditoriya yarim doira shaklida qiya ko‘tarilib boruvchi o‘rindiqlar
   

Amfiteatralьnыy zal		-	Amfiteatrli zal
Apparatnaya		-	Ovoz rejissyori apparatxonasi
zvukorejissera
Apparatnaya perevoda		-	Tarjimon apparatxonasi
Apparatnaya upravleniya		- Sahna va zal yorug‘ligini elektr regulyatori
osveщeniem ssenы i zala			bilan boshqarish apparatxonasi
s	elektricheskim
regulyatorom
Artisticheskie ubornыe		-	Artistlarning		kiyinib-yasanadigan
			xonalari
Ar’erssena		-	Ar’erssena		(sahna	orqasi)		odatda
			ar’erssena	yordamchi		joy		xizmatini
			bajarib, fazoviy chuqurlik				tasavvurini
			beruvchi	dekoratsiyalarni			o‘rnatishda
			foydalanilgan.		Hozirgi	zamon		teatrida
			ar’erssena kengroq va chuqurroq qilinib
			avtomat dekoratsiya qurilmalari yordamida
			aylantiriladi. Bu ko‘rinishni tez-tez
			almashtirib turish imkonini beradi.
Bar’er garderobnыy		-	Garderob oldidagi to‘siq
Bokovыe ssenы		-	YOn sahnalar
			74

Budka suflera	-	Suflyor hujrasi
Butaforiya	- Teatr tomoshalarida				haqiqiy buyumlar
		o‘rnida qo‘llanadigan yasama jixoz va
		asboblar. Bu buyumlar arzon materiallardan
		yasalib ifodali va ishonarli bo‘ladi.
Bufet	-	Tamaddixona
Bыtovыe pomeщeniya	-	Maishiy xonalar
Vestibyulь	- Ma’muriy, maishiy va jamoat binolarida
		va ba’zi katta turar joy uylarida
		tashqaridan kiraverishdagi keng xona bo‘lib,
		eshikni foye bilan o‘zaro bog‘laydi.
		Vestibyulьni		ko‘proq		kiyim-kechak
		echiladigan, gazeta-jurnal sotiladigan joy
		sifatida foydalaniladi.
Vxodnoy vestibyulь	-	Kirish vestibyuli
Gazon	-	Maysazor
Dejurnыe kostyumernыe	- Kiyim tanlash uchun yordamchi xonalar
Zritelьnыy zal	-	Tomosha zali
Igrovaya ploщadka	-	O‘yin maydoni
Kabinet diktora	-	Suxandon xonasi
Kassa	- Tomoshabinlarga patta sotuvchi						xodim
		xonasi
Kassovыy vestibyulь	-	Kassa vestibyuli
Kinoapparatnaya	-	Kino apparatxonasi
Kuritelьnaya	-	CHekish xonasi
Loja	- Teatr va konsert zallaridagi alohida joy.
		Lojalar	asosan		parter	atrofiga
		joylashtiriladi. Ular zalga go‘zallik va
		salovat	beradi,		zal	akustikasini
		yaxshilaydi. Dastlab loja XVI-XVII asrlarda
		Evropadagi		yirik	teatr	binolarida
		qurilgan, keyinroq boshqa joylarda ham
		rusm bo‘lgan.
Maket	- Arxitekturada qurilishi ko‘zda tutilgan yoki
		qurib bitkazilgan bino, ansamblь shahar va
		boshqalarni		kichraytirib		tayyorlangan
		tasvir,	arxitektura		kompozitsiyasini
		tekshirish	va	takomillashtirishga			imkon
		beradi.
		75

Malыy zal		-	Kichik zal
Mashinnыy	zal dlya	- Sahna mexanizatsiyasini elektr bilan
elektroprovodov ssenы			boshqaradigan mashina zali
Montaj	ob’yomnoy	- Hajmiy dekoratsiyalarni montaj qilish
dekoratsiy
Mebelь		-	Mebelь
Mnogoyarusnыy zal		-	Ko‘p yarusli zal

Nasosnaya pojarnogo i - YOng‘inga qarshi va xo‘jalik ishlarida

xozyaystvennogo			foydalanadigan nasos stansiyasi
vodosnabjeniya
Obuvnaya masterskaya		-	Oyoq-kiyim ustaxonasi
Pomeщenie	dejurnogo	- Navbatchi ma’muriy xodim xonasi
administratora
Pomeщenie	otdыxa	-	Pattachilar, garderobchilar va farroshlar
biletyorov,			dam oladigan xona
garderobщikov	i
uborщits
Pomeщenie vaxtera		-	Qorovul o‘tiradigan xona
Portal		-	Peshtoq
Repetitsionnыy zal		-	Repetitsiya zali
Sanitarnыe uzlы		-	Xojatxonalar
Svetoapparatura		-	YOritish apparaturalari
Svetoproeksionnaya (za		-	Saxna yorug‘ligini boshqarish xonasi
zadney stenoy zala)			(zalning orqa devori ortida)
Situatsionnыy plan		- Ob’ektning joylashish holatini ko‘rsatuvchi
			tarx

76

Adabiyotlar

Ukaz Prezidenta Respubliki Uzbekistan UP № 3154 “O sozdanii Fonda razvitiya detskogo sporta Uzbekistana”.
“Zdorovoe pokolenie – osnova razvitiya Uzbekistana”. Rechь Prezidenta Respublik Uzbekistan na IX sessii Oliy Majlisa ot 24 iyunya 2002 g.
Gagin YU.A. Sportivnыe soorujeniya. M., 1976.
Katalog sportivnogo inventarya i oborudovaniya dlya osnaщeniya detskix sportivnыx soorujeniy. T., Uzbekistan, 2006.
Konenko I., Malaxov G. M. Sportivnыe soorujeniya. Kratkiy spravoch-nik. Profizdat. 1960.
Legkaya atletika i pravila sorevnevaniya, M., FiS, 1984.
Mirzaqulov SH.A., Azizov N., Nurshin J.M. Milliy kurash musobaqalarini o‘tkazish qoidalari. T., 1993.
Nikoleenko A.V. Sportivnыe soorujeniya. Spravochnik dlya fakulьteta fizkulьturы pedinstita. M., Prosveщenie, 1976.
Palikarpov A. Sportivnыe soorujeniya. M., FiS, 1972.

Pravila igrы v futbol. T., 2002.

77

Mundarija

Kirish …………………………………………………………………………3

Sport inshootlari haqida tushuncha..........................................................

5

Qadimgi dunyo, o‘rta asr va yangi davr sport inshootlari haqida

qisqacha tarixiy ma’lumot................................................................................	6
Sport inshootlari tasnifi va toifalanishi.....................................	16
Sport inshootlari nazariyasi. .................................................................	21
Sport inshootlarining shakli va o‘lchamlari......................................	26
Stadionlar tribunalari............................................................................	28
XX asrning universal sport inshootlari .............................................	32
YOpiq sport suv havzalari............................................................................	34
Sport maydonlarining texnologik chizmasi........................................	37
Basketbol maydoni .......................................................................................	37
Basketbol ustuni va shiti...........................................................................	39
Voleybol o‘yin maydoni..............................................................................	39
Futbol maydoni.............................................................................................	41
Futbol maydonining chimli qoplamasi.................................................	43
Qo‘l to‘pi maydoni.........................................................................................	44
Tennis maydoni.............................................................................................	47
Badminton maydoni .....................................................................................	47
CHim ustida xokkey ........................................................................................	47
Engil atletika ...............................................................................................	50
Engil atletika yugurish yo‘lkasi ..............................................................	50
Engil atletika sektorlari.........................................................................	52
Suzish suv havzasi..........................................................................................	55
Kurash va boks uchun maydonchalar.............................................................	56
O‘quv yurtlar sport inshooti......................................................................	57
Sport inshootlarini loyihalash va qurish.........................................	59

Sport inshootlarini loyihalash va qurishda asosiy tashkiliy

toifalari ............................................................................................................	59
SHahar va qishloqda sport inshootlarini qurish ..............................	62
Bolalar sport inshootlari .......................................................................	64
Bolalar sport maydonchasidagi jihozlarOshibka! Zakladka	ne
opredelena.
Sport inshootlarining yordamchi xonalari ..........................................	67
Mehmonxona binosining qurilish-konstruktiv asosi......................	69
Avtoturistlar uchun mehmonxonalar .......................................................	70
Sport inshootlari faoliyatini rejalashtirish...............................	71
78

Daromad va xarajat smetasi 72

Ruscha-o‘zbekcha lug‘at 74

Adabiyotlar 77