Statistika

Biznes faoliyat to‘g‘risida ishonchli prognozlarni amalga oshirish

Oddiy chiziqli regressiya (10-bob) Ko‘p omilli regressiyaga kirish (11-bob)

1.3.Statistikaning asosiy atamalari

O‘zgaruvchilar bu – statistik metodlardan foydalanib tahlil qilishda qo‘llaniladigan birliklarning tavsifiy xarakteristikalaridir.

Bankirlar tomonidan o‘rganilishi zarur bo‘lgan “Good Tunes” kompaniyasining yillik savdo hajmi, xarajatlari, sof foydasi o‘zgaruvchilar (belgilar) bo‘lib hisoblanadi.

O‘zgaruvchi (belgi) to‘plam birligi yoki individuumning tavsifiy xarakteristikasidir.

Kundalik so‘zlashda o‘zgaruvchi so‘zining ma’nosi hodisalarning o‘zgarishi yoki bir-biridan farq qilishi degan ma’noni anglatadi, gap sotish hajmi, xarajatlar va sof foyda to‘g‘risida borganda ham, ular yildan-yilga turli qiymatga ega bo‘lib boradi. Bunday turli xil qiymatlar o‘zgaruvchilarga bog‘liq “ma’lumotlar” bo‘lib, oddiy qilib aytganda tahlil qilinishi lozim bo‘lgan “ma’lumotlar”ni tashkil etadi. Keyingi boblarda sizdan Excelga o‘zgaruvchilardin iborat kataklar diapazonini kiritish so‘raladi. Shunday yo‘riqnomani uchratganingizda siz keyinchalik tahlil qilinadigan ma’lumotlarni tashkil etgan o‘zgaruvchilar diapazonini katakchalarga kiritishingiz kerak bo‘ladi.

O‘zgaruvchilar vaqt omilidan tashqari boshqa sabablar bo‘yicha ham farqlanishi mumkin. Masalan, agar siz katta ma’ruza auditoriyadagi talabalarni tarkibini o‘rganish bo‘yicha kuzatish o‘tkazganingizda, auditoriyadagi reputatsiyasi, jinsi, va asosiy tadqiqot sohasi kabi o‘zgaruvchilarni (belgilarni) kiritishingiz mumkin bo‘lardi. Bunda bir talaba – o‘g‘il bola talaba, asosiy tadqiqot sohasi iqtisodiyot bo‘yicha, boshqasi – qiz bola, asosiy tadqiqot sohasi moliya bo‘lishi mumkin.

Bundan tashqari, agar o‘rganilayotgan o‘zgaruvchilarda amaldagi ta’riflar bo‘yicha farqlar bo‘lmasa, ularning qiymati ahamiyat kasb etmaydi. Bu ta'riflar umume'tirof etilgan tahlil bilan bog'liq barcha uchun ochiq-oydin bo'lgan ma'nolarni qabul qiladi. Yillik sotish hajmining amaldagi ta’rifi aniq bo‘lib tuyulsada, ba’zan anglashilmovchilik paydo bo‘lishi mumkin, masalan, birinchi shaxs butun do‘konlar tizimi bo‘yicha sotish hajmini nazarda tutsa, ikkinchisi bir do‘konga to‘g‘ri kelgan sotish hajmini to‘g‘risida ma’lumot berishi mumkin. Ba’zida o‘zgaruvchilarning alohida qiymatlari uchun ham aniq ta’rif talab etiladi, masalan kichik kursdagi talaba bilan ikkinchi kurs talabasi deganda qanday talaba nazarda tutilayotganini bilish kerak.

O‘zgaruvchi va uning qiymati atamalarini farqlash to‘rt asosiy tushunchalarni mohiyatini tushunish imkonini beradi.

Bosh to‘plam

Bosh to‘plam bu – xulosa chiqarilishi lozim bo‘lgan barcha birliklarni o‘z ichiga olgan to‘plam.

Tanlama to‘plam

Tanlama to‘plam bu – bosh to‘plamdan tahlil uchun ajratib olingan to‘plam.

Parametr

Parametr bu – bu bosh to‘plamni tavsiflovchi miqdoriy o‘lchov.

Statistika

Statistika bu – tanlama to‘plamni tavsiflovchi miqdoriy o‘lchov.

Ma'lum bir yil uchun barcha Good Tunes savdo operatsiyalar, Ogayo Good Tunes barcha to'liq talabalar kollejda tahsil bu hafta, va barcha ro'yxatdan saylovchilari xarid barcha mijozlar aholi misollar bor. Bu to'rt to’plamdan olingan misollar tasodifiy o'rganish uchun auditor tomonidan tanlangan 200 Good Tunes savdo operatsiyalar bo'lardi, 30 Good Tunes mijozlar bir mijozlar ehtiyojini qondirish so'rov bajarish uchun so'radi, bir marketing o'rganish uchun tanlangan 50 kunduzgi talabalar va 500 ro'yxatga saylovchilar bilan Ogayo siyosiy so'rov uchun telefon orqali murojaat. Har bir misol, namuna ichida bitimlar yoki odamlar aholini tashkil qilish ob'ektlar yoki shaxslar bir qismini ifodalaydi.

Butun aholining sarf miqdori talab qilinadi, chunki "Bu hafta Good Tunes xarid barcha mijozlar tomonidan sarflangan o'rtacha miqdori" a parametr namunasidir. 30 odamlar faqat misol sarf miqdori talab qilinadi, chunki undan farqli o'laroq, "mijoz so'rov yakunlab 30 mijozlar tomonidan sarflangan o'rtacha miqdori" statistikaga misoldir.