Subtropik mintaqada tarqalgan asosiy tuproq guruhlari va tasnifi

Subtropik chala cho‘l va cho‘l oblasti
Sahroi Kabir va Arabiston yarim orolining shimoliy qismlari, Old Osiyo cho'llari, Avstraliya materigining janubi, Chilining markaziy qismlari, Kalifomiyaning kichikroq qismi, Kalaxari cho‘lining janubiy hududlari ushbu oblast tarkibiga kiradi. Shuningdek, 0 ‘rta Osiyoning janubiy hududlari ham mazkur oblast tarkibiga kiradi. Bu hududlarda sial karbonatli, ko‘pincha sho‘rlangan va dag‘al tarkibli nurash po‘sti katta maydonlami egallaydi. Hududning 3/4 qismini subtropik cho‘llaming sodda va kam rivojlangan tuproqlari ishg‘ol etgan. Shuning uchun 75 % maydoni tosh va chag‘ir toshli cho‘l tuproqlari, qum va qumloqlardan iborat bo‘lib, qolgan 25 % maydonlardagina bo‘z tuproqlar tarqalgan. Tuproqlarning turlicha boMishida litologik geomorfologik sharoitlaming xususiyatlari hal qiluvchi rol o‘ynaganligi ma’lum. Hammasidan ko‘proq cho‘llaming toshloq va toshloq loyli tuproqlari keng tarqalgan. Ayniqsa, Osiyoning toshloq cho‘llarida sur - qo'ng'ir c h o 'l tuproqlari rivojlangan. Subtropiklaming qumli cho‘llari toshloq loyli cho‘llarga nisbatan kichikroq maydonlami egallaydi. Qumli cho‘llarda qum marzalari, do‘ng qumlari kabi relyef shakllari keng tarqalgan bo‘lib, ular turli darajada o ‘simliklar bilan qoplangan (mustahkamlangan), ana shular ostida qumli cho 7 tuproqlari shakllanadi. K o ‘chib yuruvchi barxan qumlar unchalik katta b o‘lmagan maydonlami egallaydi. Asosiy tipik bo ‘z tuproqlar tog‘oldi va tog‘laming pastki qismlaridagi lyossimon yotqiziqlar va lyosslarda shakllanadi. Bulardan tashqari cho‘l oblasti tuproq qoplami tuzilmasida s h o ‘rxoklar va taqirlar ham muhim o ‘rin tutadi (yuqoridagi tuproqlarning genezisi va xossalariga oid ma’lumotlarga VII. 7.2. bandda kengroq t o ‘xtalingan).
3.Subtropik mintaqa tuproqlarining qishloq xo‘jalikdagi ahamiyati.

Subtropik semam о ‘rmon oblastida yetakchi qishloq xo‘jalik tarmoqlari - choryachilik, subtropik mevachilik (limon, apelsin, mandarin, xurmo, anjir, anor va b.) hisoblanadi. Yana shuningdek, uzum, efirmoyli v a dorivor o ‘simliklar yetishtirish ham rivojlangan. Subtropik kserofit - о ‘rmon va buta - dasht oblastida yuqoridagi mevalardan tashqari vinochilik, ipakchilik, asalarichilik hamda turli boshoqli (bug‘doy, makka va b.), sabzavot va yemxashak ekinlari yetishtirish rivojlangan. Dehqonchilik sug‘orma va lalmi tarzda amalga oshiriladi. Cho‘l zonasida hududning 76 % maydoni qishloq xo‘jaligida foydalanilsa-da, shuning atigi 1,7 % i haydaladigan yerlar, 0,1 % i yem-xashakka mo‘ljallangan, 74 % i esa yaylovlarga t o ‘g ‘ri keladi. Tog‘oldi chala cho‘l zonasining 69 % i qishloq xo‘ja lik yerlari bo‘lib, shuning 18 % maydoni sug‘oriladigan yerlar, 0,7 % i yem xashakka mo‘ljallangan, 46 % i yaylovlarga t o ‘g‘ri keladi. Asosiy qishloq xo‘j a l i k tarmog'i - paxtachilikdir. Umuman subtropik mintaqaning dehqonchilikda o'zlash tirilganlik darajasi 17 % bo‘lib, eng ko‘p haydaladigan tuproqlar qurg‘oqchil va semam oblastlardagi jigarrang, qizil va sariq, qora subtropik hamda qayir tuproqlari hissasiga to‘g ‘ri keladi. Nil, Dajla, Furot, Hind, Amudaryo kabi daryo vodiylarida eng qadimgi dehqonchilik madaniyati markazlari tarkib topgan.