Сув ресурсларидан оқилона фойдаланиш йўналишида

Қурилишни ташкил қилиш ва ишларни бажариш лойиҳасини тузиш доирасида ишларни механизациялаш учун қурилиш машиналари, транспорт воситаларини танлаш ва танлашни асослаш.
Қурилиш майдончасини горизонталь ва вертикаль сатҳларда текислаш, қайта кўмиш грунти тупроқтепаларини ҳосил қилиш, хандакни маълум сатҳгача қазиш, қайта кўмиш, грунтларни намлаш ва зичлаш мақсадларида ёйиш ишларини механизациялаш учун бульдозер, скрепер, сув сепгич ва зичлагичлар танланади ва техник кўрсатгичлари курс лойиҳаси ҳисоб тушунтирув ёзувлари «ишларни бажарий лойиҳаси» қисмида келтирилади.
Бульдозер асосан грунтни суриб элтиш масофасига қараб 2.5-жадвалдан танланади:

№ Т/р	Грунтни суриб элтиш масофаси, м	Қуввати, кВт	(2.36)
1 2 3 4	25-40 мертгача 40-60 мертгача 70-80 метргача 100-110 метргача	40-55 59-80 118-132 228-243

Ечиш. 2.4-жадвал биринчи устуни №1 параметрлари: В= ; бажарилиш муддати меъёри Т_тай =8,13 ой бўлганда, қурилиш майдончасини текислаш ишлари учун қуввати: 132 кВт бўлган бульдозер тавсия қилинган. Қурилиш майдончасини текислаш ишларини белгиланган муддатда ва энг кам ҳаражатлар (машина вақти ва ишчилар меҳнати сарфлари, ишлар муддати ва ҳ.о.) билан бажариш имкониятини берувчи бульдозер аниқ маркасини танлаш учун ишлаб чиқариш иш унумдорликлари қуйидаги ифодадан ҳисоблаб топилади:


бу ерда, бульдозерлар керакли сони, бутун қийматгача яхлитланади-дона; –текислаш ишлари ҳажми, м²; -бульдозер ойлик иш унумдорлиги меъёри (ойлик ишлаб чиқариш иш унумдорлиги), м²/ой; - текислаш ишларини бажариш ҳисобланган муддати,ой.

м²/см;

м²/ой;
Қурилиш майдончасини текислаш ишлари учун меҳнат сарфи миқдори қуйидагича аниқланади:

Хулоса. Қурилиш майдончасини текислаш ишини механизациялаш учун бульдозер техник-иқтисодий кўрсатгичлари оптимал ҳисобланади ва қурилиш майдончасини текислаш ишларини механизациялаш учун қуввати 132(180) кВт (от кучи) бўлган Ургенчда ишлаб чиқариладиган SD-16маркали бульдозер танланади, техник кўрсатгичлари ёзиб олинади. SD-16маркали бульдозер билан қурилиш майдочасини, тайёргарлик ишлари муддати ичида, текислаш кўрсатгичлари энг оптимал бўлиб, объект қурилиши ишлари мудаттларини қисқартириш, машина вақти, меҳнат сарфларининг минимал кўрсатгичларига эришиш имкониятини яратиши аниқланди,
Қурилиш майдончасини ўсимлик қатлами грунтидан тозалаш ишларни механизациялаш шартлари учун қурилиш машинаси кўп вариантлилик асосида танлансин ва керакли сонлари ҳисоблаб топилсин. Қурилиш майдончасини ўсимлик қатлами грунтидан тозалаш ишларни бажариш технологик харитаси тузилсин.
У ҳолатда бульдозерлар сони ва ўсимлик қатламидан тозалаш ишини бажариш
муддати қуйидагича ҳисобланади:


бу ерда, хандак худудини ўсимлик қатламидан тозалаш учун керак бўладиган бульдозерлар сони, бутун қийматгача яхлитланади, дона; – хандак худудини ўсимлик қатламидан тозалаш ишлари ҳажми; =8,13 тайёргарлик ишларини бажариш муддати, ой; -бульдозернинг ойлик ишлаб чиқариш иш меъёри (ишлаб чиқариш иш унумдорлиги), м³/ой; – хандак худудини ўсимлик қатламидан тозалаш ишлари ҳисобланган муддати,ой.
Бульдозернинг соатдаги ишлаб чиқариш иш унумдорлиги меъёрий ҳужжатлардан фойдаланиб қуйидагича ҳисобланади:

Бу ерда, В_м –бульдозер билан 100 м³ грунтни қирқиб олиб, берилган ( ) масофага суриб жойлаштириш учун сарф қилинадиган машина вақти сарфи меъёри, маш-с;
= маш.соат ;
=0,27 бульдозер билан 100 м³ грунтни ( ) -масофаси бирламчи 10 метригача қисмида қирқиб олиш учун вақт сарфи меъёри, маш.с; =0,21 бульдозер билан 100 м³ грунтни ( ) -масофаси қолган 10 метрликларга суриб бориш машина вақти сарфи меъёри, маш.с;
³/см;
м³/кун ;
м³/ой;
Қурилиш майдончасини ўсимлик қатламидан тозалаш ишлари учун меҳнат сарфи миқдори қуйидагича аниқланади:



Бу ерда, -100 грунтни бульдозер билан қазиб масофага суриб элтиш меҳнат сарфи меъёри, ишч.с.

Хулоса. Қурилиш майдончаси худудини ўсимлик қатламидан тозалаш ишини механизациялаш учун қуввати 132(180) кВт (от кучи) бўлган Хитойда ишлаб чиқариладиган SD-16 маркали бульдозер танланганидан, тайёргарлик ишлари муддати ичида қурилиш майдончасини ўсимлик қатлами грунтидан тозалаш ишлари кўрсатгичлари энг оптимал бўлиб, объект қурилиши ишлари мудаттларини қисқартириш, машина вақти, меҳнат сарфларининг минимал кўрсатгичларига эришиш имкониятини яратиши хисоблаб топилди.