|
O’.T.I.B.D.O’:-----------------X.A.Karimova
SANA:8.10.2016
FOYDALI QAZILMALAR
6- dars
YER OSTI BOYLIKLARI
Darsning ta’limiy maqsadi: o‘quvchilarda yer osti boyliklari haqida tasavvurlar hosil qilish, O‘zbekiston hududidagi asosiy foydali qazilmalarni xaritadan topish ko‘nikmasini shakllantirish, metall foydali qazilmalar haqida ma’lumotlar berish.
Darsning tarbiyaviy maqsadi: o‘quvchilarda 0‘z-bekiston hududi foydali qazilmalarga boy ekanligi haqida ma’lumotlar berish orqali Vatanimizga bodgan iftixorni oshirish.
Darsning rivojlantiruvchi maqsadi: yer osti boyliklari, 0‘zbekiston hududidagi foydali qazilmalar, metall foydali qazilmalar haqida o‘quvchilarning dunyoqa-rashlarini shakllantirish.
Darsning jihozlari: O‘zbekiston hududidagi asosiy foydali qazilmalar tasvirlangan xarita, temirtosh, mis, alyuminiy rudalari, darslik.
Darsda qo‘llaniladigan metod: suhbatlashish, «Aqliy hujum» interfaol metodi.
DARSNING BORISHI
1. Tashkiliy qism. O‘quvchilar davomatini aniqlash, ularning darsga tayyorligini tekshirish, 0‘zbekiston hududidagi asosiy foydali qazilmalar tasvirlangan xaritani osib qo‘yish, temirtosh, mis, alyuminiy rudalari namunalarini o‘quvchilarga ko‘rinadigan joyga qo‘yish.
2. Uy vazifasini so‘rash. Uy vazifasi sifatida berilgan «Suvni asraylik» mavzuyidagi bayon o‘quvchilardan yig‘ib olinadi. Bayon darsdan tashqari paytda tekshirib chiqiladi. Uning natijalari keyingi darsda aytiladi.
Avvalgi darsda o‘tilgan «Yog‘inlar. Tabiatda suvning aylanib yurishi» mavzuyi oxirida berilgan savollar aso-sida 0‘quvchilar bilan suhbatlashiladi. Bundan tashqari quyidagi savollar bo‘yicha ham suhbatlashish davom ettirilishi mumkin:
1. Bulutlar nima sababdan harakatlanib yuradi?
2. Nima uchun yomg‘ir qora bulutdan yog‘adi?
3. Suv tabiatda aylanib yurmaganda nima bo‘lardi?
4. Nima uchun suvni asrashimiz va muhofaza qilishimiz kerak?
Suhbatlashishda faol ishtirok etgan o‘quvchilar baholanadi.
3. Yangi mavzuning bayoni. 0‘quvchilarni yangi mavzuga qiziqtirish va e’tiborlarini qaratish uchun quyidagi savollar bilan murojaat qilinadi:
1. Oltin va kumushdan nimalar yasaladi?
2. Yana qanday metallarni bilasiz? Ulardan nimalar yasaladi?
3. Uyingizdagi qoshiq, cho'mich, pichoq, qaychi nimadan yasalgan?
O‘quvchilarning fikr-mulohazalari eshitiladi.
Yangi mavzuni bayon etishni boshlashda foydali qazilmalarga misollar keltiriladi. Ular nima uchun yer osti boyliklari yoki foydali qazilmalar deyilishi tushun-‘tiriladi.
Foydali qazilmalarning 3 guruhga boTinishi, metall foydali qazilmalarga oltin, olmos, kumush, temir, mis, alyuminiy kabilar; nometall foydali qazilmalarga osh tuzi, qum, gil, shag‘al, granit, marmar, ohaktosh kabilar; yonuvchi foydali qazilmalarga toshko‘mir, neft, tabiiy gaz kabilar kirishi aytiladi. Ularning belgilari bilan tanishtiriladi.
Xaritadan O‘zbekiston hududidagi asosiy foydali qazilmalar ko‘rsatiladi.
Metall foydali qazilmalarni tushuntirishda bu foydali qazilmalar yaxlit holda emas, balki boshqa moddalar bilan aralashma holda qazib olinishi, aralashmalardan sof nietallar turli yo’llar bilan ajratib olinishi tushuntiriladi.
Masalan, oltin va kumushlar asosan qum zarralari orasi-dan ajratib olinadi, temir esa temirtosh deb ataluvchi rudalarni eritish yo‘li bilan ajratib olinadi. Xaritadan metall foydali qazilmalar qazib olinadigan joylar ko‘rsatiladi.
4. Yangi mavzuni mustahkamlash. Yangi mavzuni mustahkamlashda «Aqliy hujum» interfaol metodi qo‘lla-niladi. Bunda o‘quvchilar muhokamasiga quyidagi savollar havola qilinishi tavsiya etiladi:
1. Nima uchun yer ostidan olinadigan qazilmalar foydali qazilmalar deyiladi?
2. Mamlakatimiz hududida qanday foydali qazilmalar bor?
3. Metallar qanday maqsadlarda ishlatiladi?
4. Ruda deganda nimani tushunasiz?
5. Oltin va kumush foydali qazilmalari qanday holatda uchraydi?
5. Uyga vazifa berish. 0‘quvchilarga darslikdagi mavzuni o‘qib chiqish, mavzudan keyin berilgan savol-larga javob topish, topshiriqni bajarish uyga vazifa tariqasida beriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
