Taqriz: Frans Kafka. "Jarayon"

Taqriz: Frans Kafka. "Jarayon"
@e_kutubxonaNovember 05, 2020
Kitobxonlar klubi

Taqriz
24-oktabr kuni Kitobxonlar klubida bo‘lib o‘tgan Frans Kafkaning "Jarayon" romani uchun yozilgan taqrizlar.

Taqriz 1
Taqriz 2
Taqriz 3
Taqriz 4

Taqriz 1
Yorug' olamda o'z ta'sir kuchi bilan mutlaq oqlanishga erisha olmagan maxluqotlarning gultojisi hayolotining nihoyasi- voqei hisoblanmagan jarayon.
Aqllilik balosiga uchragan o'ylarning yechilmagan masalalari- fikrlarda sodir bo'lishi kerak bo'lgan, amallarda esa qo'l bilan tutib, his qilinishi lozim bo'lmagan mavhumotdir.

Men so'z boshladim.

Romanni o'qiyapman.. boshida tushunmovchilik, boshqa bobga o'tdim, boblar bir-biriga daxl qilmaydi (qahramonimiz birlashtirib turishini hisobga olmaganda) qahramonlar hayotiy, harakatlar doimiy emas, harakatlar mujmallik ila sovuqligidan "ba'zida qizg'inlik..."
Vaholanki, ancha betlar ortda qoldi. Ortiqcha bo'rttirish, chiroyli ta'riflardan deyarli foydalanilgan joylar yo'q.
Asardan ma'no izlaganda: 
Bo'shliq...

Maxfiy istagi ijrosiga ishonmaydigan qahramonlar (xizmatchi, rafiqasi, advokat, hamshira, froyleynlar...) bilan birgalikda oqlanish uchun go'yo dalil izlashi, bo'yniga ilingan og'ir yukdan xalos bo'lolmay tuni bilan tanasidan og'ir terlar chiqargan yomon tush sohibi singari adoqsiz, ba'zida esa yechimini topgandek va sodir bo'lmagan jinoyatning yechimi ham bo'lmasligini tushunib yetgan aqli raso donishmanddek ko'rinadigan Janob K. tushunilishi uchun hech qaysi hodisot hayollarda ro'y berishi mumkin-u, amallarda yechimni hammasi ham isbotini topavermasligi ko'rsatilgan bir absurd voqeiki, bobdan bobga ko'chganda, hayolan muallif tortgan tomonga qayrilmay ketaverasiz.

San'atning vazifasi tabiatdan nusxa ko'chirish emas, balki uni ifodalay bilishdir.
Aslida, hech qaysi so'z hech qanday ma'noga ega emas, u faqat ishora qiladi so'z ishoradir. Ishoralar ta'siriga yuzlanmoq adib singari yashamoq, uning hissiy kechmishlari quvlagan yo'ldan yugurmoq kerak.
Faqat asar JARAYONI dan reallikka ko'chsak: hayotiy o'y-fikrlarga qarshi chiqib uni harakatga keltirish jarayoni,, ro'y bermay faqat mavhumotda qolib ketishi bizdagi butun umrimizning o'ylagan yechimlarimiz-u, yechilmay qolib ketgan masalalari miyamizda o'zimiz singari absurd bo'lib yo'q bo'lib ketishi ham taqlidan asrlar osha bizga Jahon adabiyotidan dars berib kelaveradi.

Xudo aql-idrokdan qismagan bo'lsa, miyadagi tafakkur cho'g'lari so'nmagan bo'lsa, qanday qilib fikr yuritishdan tiyiladi odam?! Jarayonning boshdan-oyoq davomi sodir bo'lmagan jinoyatning yechimini izlash bilan boradi va yashashni istaydigan inson hoxishiga qarshi mantiq barqaror, uni yerparchin qilish mumkin emas.

u "Jarayon" ichida, 
hayot va hayolotning mazmunini sharxlash jarayonida. Buni oxiri yo'q, fikrlarni adog'i bo'lmaydi, yetkazib berishni ham. 
Zero, kompas doim kaftga siqqudek bo'ladi, u ko'rsatgan yo'l esa cheksiz...
Davrga yangicha ruh bera olgan Kafkaning ijodiyoti bu..
Yangicha ruh, oqim va adib singari tushunarsiz bo'lgan dunyo..
Bunga har kim har zamon o'z nuqtai nazaridan kelib chiqib baho va xulosa beradi. Yechim esa yo'q. 
Adabiyot bu..

So'ngi so'z:

Xuddi it kabi, -derkan, u so'ngi gapini shunday bir tarzda aytdiki, go'yo bu sharmandali hukm undan uzoqroq yashaydigandek edi...
"Jinoyatsiz-jazo"- absurdizm.
✍ Samadovna