Tash mau no’kis filiali Agrobiologiya fakulteti Da’rilik o’simliklerdi jetistiriw ha’m qayta islew texniologiyasi

Tash MAU No’kis filiali Agrobiologiya fakulteti Da’rilik o’simliklerdi jetistiriw ha’m qayta islew texniologiyasi

O’zbetinshe jumis

Orinlag’an Mambetqasimova R

Qabilag’an Utemuratova G

Tirnaq gu’l-Calendula officanalis L jetistiriw texnologiyasi

• Jobasi;

1.Tirnaq gu’l o’simligi biologiyasi ha’m ekologiyasi.

2. Tirnaq gu’l o’simligi jetistiriw texnologiyasi

3. Ximiyaliq qurami

4. Medicinada isletiliwi

Tirnaq gu’l-Calendula officanalis

• Tirnaqgu’l-Calendula officinalis-quramali gu’lliler semiyasina kiriwshi eki jilliq dekorativ ha’m da’rilik o’simlik. Boyi 30-50sm ge jetedi, tamiri oq tamir, paqali shaqalang’an, tik o’siwshi, joqari bo’liminde bezli tu’kleri. Japiraqlari a’piwayi, baldaqli, sozilg’an teris ma’yek ta’rizli, ko’p tu’kli bolip paqalinda izbe-iz ornalasqan. Joqaridag’I japiraqlari baldaqsiz, lantset ta’rizli.

• Gu’lleri sebetshede toplang’an, miywesi piste. Eki ayda gu’lliydi, miywesi iyuldan baslap pise baslaydi.

• Geografik tarqaliwi; jabayi halda ushiraspaydi, Orta Aziya ma’mleketlerinde ma’deniy halda o’siriledi.

Jetistiriw texnologiyasi

• Tirnaqgu’l ken’ tarqalg’an o’simlik bolg’anloig’I sebepli ha’r qanday jumsaq ha’m ig’allin topiraqlarda o’seberedi. Tuximlari erte ba’ha’rde suwiq tu’siw qa’wipi jog’alg’annan son’ ashiq jerlerge egiledi. 1 ga jerge 40-50t da’ris salinadi, tiykarg’I to’ginleri sipatinda amiak selitra 150-200kg, superfosfat 120-130kg ha’m kaliy duzi 75-80kg beriledi. Vegetatsiya da’wiri dawaminda 5-8 ret suwg’ariladi.

O’nim tayarlaw

• Gu’lleri toliq gu’llegende til ta’rizli gu’lleri gorizontal bolg’an waqtinda teriledi, gu’llerin 10-20 retke deyin terip alinsa boladi.
• O’nimnin’ sirtqi ko’rininsi; o’nimnin’ diametri 5 sm bolg’an baldaqsiz sari ren’li sebetshelerinen quralg’an. Sebetshe shetindegi til ta’rizli gu’lleri 25-50, 2-3 qatar (arnawli sortlarinda 15 ke diyin) bolip, joqarg’I bo’liminde 2-3 tisshesi bar.

Ximiyaliq qurami

• Quraminda 7,6-7,8mg% karotin, flovonoidlar 4%ke shekem silekey zatlar, 10-11% aslawshi zatlar, 19%ke shekem ashshi zat kalenden, organikaliq kislotalar bar. Sonin’ menen birge K vitaminine ju’da’ bay bolip esaplanadi.

Medicinada isletiliwi

• Preparatlarin tu’rli jaralardi emlewde, stomatit, angina, tamaq awriwlarin emlewde qollaniladi.
• Gastrit, asqazan, on eki barmaqli ishek jaralari ha’m bawir keselliklerin emlewde de ken’ qollanilip kelinbekte.
• O’simlik o’mini bazida rak keselligin emlewde isletiletug’in KN preparati quramina kiredi.

Allergiyasi bar adamlar ushin kunine 3 ma’hal tirnaqgu’l demlemesinen ishse ju’da’ jaqsi ta’sir ko’rsetedi

Paydalanilg’an a’debiyatlar

• Internet mag’liwmatlari
• 1. Arxiv.uz
• 2. ZiyoNet.uz

Itibarin’iz ushin raxmet