Tashkilotning ichki va tashqi muhiti

Tashkilotlar va ularni boshqarish

K-15-22 “Menejment” Karimjonov Doniyorbek

Reja

• 1. Tashkilot tushunchasi va majburiy talablar
• 2. Rasmiy va norasmiy tashkilotlar
• 3. Tashkilotning ichki va tashqi muhiti

1. Tashkilot tushunchasi va majburiy talablar

• Tashkilot – biron-bir umumiy maqsadlarga erishish yo’lida birgalikda mehnat qilish. (ikki va undan ko’p bo’lgan bir guruh kishi)
• Tashkilot deb atalishi uchun qandaydir guruh quyidagi majburiy talablarga javob berishi kerak:

- o’zini guruh a’zosi deb hisoblaydigan ikki kishi bo’lishi kerak

- barcha guruh a’zolarining o’zining bir umumiy maqsadi bo’lishi kerak

- maqsadga erishish uchun birgalikda ishlaydigan guruh bo’lishi kerak

2. Rasmiy va norasmiy tashkilotlar

• Zamonaviy tashkilotlar turli-tumanligi bilan ta’riflanadi va ma’lum alomatlar bo’yicha bo’limadi, masalan shakllantirish alomatlari asosida quyidagiarga ajratiladi:
• Rasmiy tashkilotlar = ular aniq qo’yilgan masad, shakllantirilgan qoidalar, tuzilma va aloqaga egalar. Bu guruhga biznesning barcha tashkilotlari, davlat va xalqaro institut va idoralar kiradi.

- Norasmiy tashkilotlar = ular aniq ma’lum maqsadlar, qqoidalar va tuzilmalarsiz faoliyat yuritadilar, ularga oila, do’stlik, odamlar o’rtasidagi norasmiy munosabatlarning barcha institutlari kiradi.

3. Tashkilotning ichki muhiti

• Har bir tashkilotning faoliyat yuritishi va rivojlanishi ma’lum bir muhitda amalga oshiriladi. (ichki va tashqi)
• Tashkilotning ichki muhiti uning hayotiy manbasi hisoblanadi. U o’z ichiga tashkilot faoliyatini yuritish vaqtning ma’lum oralig’ida mavjud bo’lish va yashab qolish imkoniyatini beradi.
• Tashkilotning ichki muhiti quyidagi tashkil qiluvchilar bilan uzviy bog’liq:

- tashkiliy tuzilma

- tashkilot ichidagi jarayonlar

- texnologiya

- xodimlar

- tashkiliy madaniyat

Tashkilotning ichki muhiti

• Tashkilotning tashkiliy tuzilmasi = alohida bo’linmalarning ajratilishi, ular o’rtasidagi aloqa va bo’linmalarning yagona bir butunga birlashishini aks ettiradi.
• Xodimlar = har qanday tashkilotning asosi hisoblanadi. Odamlarsiz tashkilot yo’q
• Tashkiliy madaniyat = tashkilot a’zolari tomonidan taqsilanadigan eng muhim boylik, niyatlar va belgilarning yig’indisidir

Tashkilotning tashqi muhiti

• Tashqi muhit tashkilotni resurslar bilan ta’minlovchi manba hisoblanadi.
• Tashqi omillar tashkilotlar ichidagi barcha omil va jarayonlarga ta’sir ko’rsatadi, shu bilan bir vaqtda ular tashkilotning boshqa operatsiyalariga nisbatan ko’proq darajada relevantli (muhim)dir. Ular 2 guruhga bo’linadi.
• Tashkilotlar umumiy tashqi muhitining omillaridan iborat bo’lib, ular jamiyat, iqtisodiyot va tabiiy muhitning holatini aks ettiradilar va bevosita tashkilot bilan bog’liq emaslar.
• Tashkilotning bevotita (ishga doir) muhiti omillari kiradi, ular bevosita bog’langanlar va ular bilan o’zaro hamkorlik qildilar. Bular iste’molchilar , yetkazib beruvchilar, raqiblar, ish bo’yicha hamkorlar va boshqalar.
• Nemis olimlari tashqi muhitni ta’riflash uchun “murakkab” va “dinamik” tushunchalaridan foydalanadi.