Tashqi samaralar guruh: 201 Talaba: Umarov Q. O'qituvchi: boymurodova iroda

TASHQI SAMARALAR

Guruh: 201

Talaba: Umarov Q.

O'qituvchi: BOYMURODOVA IRODA

GURUH: 201

Transaksion xarajatlar.

Transaksion yoki operatsiyalar xarajati- bu tovarlar almashuvi sohasidagi

xarajatlardir. Ushbu xarajat Ronal’d Kouz tomonidan 1930 yillarning boshlarida

kiritilgan.

TRANSAKSION XARAJATLAR

1

Transaksion xarajatlar quyidagi besh ko’rinishda bo’ladi:

1. Axborot qidirish xarajati;

2. Muzokara olib borish va shartnoma tuzish xarajati;

3. O’lchash xarajatlari;

4. Mulk egasi huquqini himoya qilish va spetsifikatsiya xarajatlari;

5. Opportunistlik harakat xarajatlari.

Axborot qidirish xarajati bozordagi axborotning asimmetrik holati bilan bogliq Xaridorlarni, sotuvchilarni qidirib topish ma’lum xarajat bilan bog’liq.

Opportunistik harakatlari xarajatlari ham axborotning asimmetrikligi bilan bog’liq. Opportunistik xarajat deb, sherik hisobidan foyda olish maqsadida shartnomada ko’rsatilgan shartlarni bajarishdan voz kechadigan shaxslar harakatiga aytiladi. Shunday qilib, transatsion xarajatlar tovarlar almashishi jarayonigacha, almashish jarayonida va almashishdan keyingi davrda vujudga keladi.

Kouz teoremasi Tashqi samaralar yoki eksternalilar (externalities)- bozordagi oldi-sottidan olinadigan, lekin narxda o’z ifodasini topmagan xarajat yoki foyda. Ular muayyan operatsiyada qatnashadigan bozor sub’ektlari bilan bir qatorda uchinchi tomon bilan bog’liq bo’lgani uchun ham «tashqi» deb qabul qilinadi. Ushbu xarajatlar yoki yutuqlar (foyda) tovarlar va xizmatlarni ham ishalb chiqarishda, ham iste’mol qilishda vujudga keladi. Tashqi samara musbat (ijobiy) va manfiy (salbiy) samaralarga bo’linadi. Manfiy samara xarajatlar bilan bog’liq bo’lsa, musbat samara uchinchi tomonning yutug’i bilan bog’liqdir. Shunday qilib, tashqi samara ijtimoiy xarajatlar (yutuqlar) va xususiy xarajatlar (yutuqlar) o’rtasidagi farqni ko’rsatadi.

E'TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!