|
(10 daq.)
|
Mashg‘ulot yakuni:
1. Faol ishtirok etgan ta’lim oluvchilarni baholaydi va rag‘batlantiradi.
Uyga vazifani berilishi:
2. Kelgusi mashg‘ulotga vazifa va uni bajarish
yuzasidan yo‘riqnoma beradi.
|
Baholari bilan tanishadi
Topshiriqni yozib oladilar
|
Vizual materiallar.
Ogohlantiruvchi ishoralar
Yo‘l harakati qatnashchilarining xavfsizliklarini ta’minlash, harakatlanish oqimida yo‘l – transport hodisalarining oldini olish maqsadida avtotransport vositasi haydovchisining o‘ngga, chapga burilish kabi xatti – harakatlarini va uning ko‘zda tutilmagan holatlardagi faoliyatini boshqa yo‘l qatnashchilariga ko‘rsatish va ularni ogohlantirishda bu ishoralardan foydalaniladi.
Ogohlantiruvchi ishoralarning turlari va vazifasi
Quyidagilar ogohlantiruvchi ishoralar hisoblanadi:
- burilishni ko‘rsatadigan miltillovchi chiroq yoki qo‘l bilan beriladigan ishoralar;
- tovushli ishoralar;
- fara chiroqlarining yoqib – o‘chirilishi;
- kunduz kuni yaqinni yorituvchi fara chirog‘ining yoqilishi;
- falokat sababli to‘xtash ishorasi;
- orqaga harakatlanish ishorasi.
Ogohlantiruvchi ishoralarning vazifasi shuki, haydovchi atrofidagi boshqa yo‘l harakati ishtirokchilarini o‘zining harakatlanish yo‘nalishini o‘zgartirishi haqida ogohlantirishi kerak. Chunki manyovr boshlashdan avval berilgan ogohlantirish ishorasi boshqa haydovchilarga vaziyatni to‘g‘ri baholashga imkon beradi.
Yorug‘lik ko‘rsatkichi va qo‘l bilan beriladigan ogohlantiruvchi ishoralarni berish qoidalari
Harakatlanishni boshlashdan, qayta tizilishdan, burilishdan, qayrilib olishdan va to‘xtashdan oldin haydovchi tegishli yo‘nalishni bildiruvchi burilish yorug‘lik ko‘rsatkichi, ular bo‘lmaganda yoki nosoz bo‘lganda, qo‘l bilan ishoralar berishi shart.
Chapga burilishni, qayrilib olishni bildiruvchi ishoraga chap qo‘lni yoki tirsakdan to‘g‘ri burchak ostida bukilgan o‘ng qo‘lni yonga uzatish mos keladi.
O’ngga burilishni bildiruvchi ishoraga o‘ng qo‘lni yoki tirsakdan to‘g‘ri burchak ostida bukilgan chap qo‘lni yonga uzatish mos keladi.
To‘xtash ishorasi chap yoki o‘ng qo‘lni yuqori ko‘tarib beriladi.
Burilish ko‘rsatkichi yoki qo‘l bilan berilayotgan ishora manyovrni bajarishdan oldinroq berilishi va uni tugallagach, darhol to‘xtatilishi lozim.
Qo‘l bilan berilayotgan ishorani manyovr qilishdan bevosita oldin tugallash mumkin.
Ishoralar berish boshqa yo‘l harakati qatnashchilarini chalg‘itmasligi kerak.
Ogohlantiruvchi ishora berish haydovchiga oldin o‘tish huquqini bermaydi va uni zaruriy ehtiyot choralarini ko‘rish mas’uliyatidan ozod qilmaydi. Aylanma harakatli chorrahalarga kirishda va avtomobil yo‘lining trayektoriyasi buriladigan joylarda, burilish ishoralarini ko‘rsatish shart emas.
Burilishni ko‘rsatuvchi barcha yorug‘lik ishoralarining bir vaqtda miltillashi falokat ishoralari bo‘lib hisoblanadi.
Falokat yorug‘lik ishoralari quyidagi hollarda yoqilishi kerak:
- yo‘l – transport hodisasi sodir bo‘lganda;
- to‘xtash taqiqlangan joylarda majburiy to‘xtalganda;
- fara chiroqlari haydovchining ko‘zini qamashtirganda;
- shatakka olishda shatakka olingan transport vositasida.
Shatakka olish jarayonida shatakka olingan transport vositasi uchun kengroq yo‘l harakat bo‘lagi zarur, chunki shatakka olingan transport vositasi cheklangan tezligi va chegaralangan dinamikasi bilan ma’lum darajada oqimdagi transport vositalariga xalaqit beradi. Shu sababli,shatakka olingan transport vositalarida sutkaning istalgan vaqtida falokat yorug‘lik chiroqlari, ular ishlamaganida gabarit chiroqlari yoqilgan bo‘lishi kerak.
Shatakka olingan transport vositasida falokat yorug‘lik ishoralari nosoz bo‘lganda yoki ular bo‘lmagan hollarda, uning orqa tomoniga falokat sababli to‘xtash belgisi o‘rnatilishi kerak.
Transport vositasi haydovchisi yo‘nalishida o‘zining, shu bilan birga, barcha yo‘l harakati ishtirokchilarining xavfsizligini ta’minlashi kerak. Ogohlantiruvchi ishorani berish oldin o‘tish huquqini bermaydi va javobgarlikdan ozod qilmaydi.
E’tiborsizlik oqibatida, ogohlantiruvchi ishoralarsiz manyovr bajarayotgan haydovchi boshqa transport vositasining yo‘l – transport hodisasiga sababchi bo‘lsa, EKOIHning 1 yoki 2 baravari miqdorida jarima belgilanadi yoki transport vositasini boshqarish huquqidan olti oydan 1 yilgacha mahrum etiladi.
Haydovchi yo‘l harakati qatnashchilarini o‘zi boshqarayotgan transport vositasi xavf tug‘dirishi mumkin bo‘lgan boshqa hollarda ham ogohlantirish uchun falokat yorug‘lik ishoralarini yoqishi kerak.
Quyidagi hollarda falokat yorug‘lik ishoralari yoqilgandan keyin, shuningdek, u bo‘lmaganda yoki nosoz bo‘lganda, falokat sababli to‘xtash belgisi, ya’ni miltillovchi qizil chiroq darhol o‘rnatilishi kerak:
- yo‘l – transport hodisasi sodir bo‘lganda;
- taqiqlangan joylarda transport vositasi nosozligi sababli majburiy to‘xtab qolganda;
- ko‘rinish sharoitini hisobga olgan holda, transport vositasini boshqa haydovchilar tomonidan o‘z vaqtida payqab bo‘lmaydigan hollarda.
Bunday belgi yoki chiroq muayyan vaziyatda xavf haqida haydovchilarni o‘z vaqtida ogohlantirishni ta’minlaydigan masofada o‘rnatilishi kerak. Lekin bu masofa aholi yashaydigan joylarda transport vositasidan 15 metrdan, ulardan tashqarida esa 30 metrdan kam bo‘lmasligi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
