Техника базасини мустахкамлаш, таълим



Download 15,23 Kb.
Sana28.05.2022
Hajmi15,23 Kb.
#613274
Bog'liq
Maqola Forumga



Узбекистонда Кадрлар тайёрлаш миллий дастури асосида юкори малакали мутахассис хамда кадрлар тайёрлаш суръатлари йил сайин такомиллашиб бормокда. Ушбу дастурга киритилган вазифаларнинг сифат боскичига утиши, аввало, олий ва урта махсус касб-хунар таълими тизимида тахсил олаётган талабаларнинг билим ва малакаларига шундай талаблар куядики, улар ишлаб чикаришнинг кайси сохасида фаолият юритмасин, Ватан тараккиёти, юрт равнаки ва халк фаровонлигига астойдил хизмат киладиган, фидоий, профессионал касб эгалари булишлари лозим.Бугунги кунда мамлакатимиз таълим тизимини шаклан ва мазмунан ислох килиш, унинг хукукий базасини такомиллаштириш, моддий-техника базасини мустахкамлаш, таълим-тарбия мазмуни, шакл ва усуллари самарадорлигини ошириш борасида мухим ишлар амалга оширилмокда. Чунки таълим тизими жахон микёсида уз урнига эга, обру-эътибор козонган жамият барпо этиш, мамлакатимизнинг демократик тараккиётини таъминлаш ва фукаролик жамиятини шакллантириш, уни демократлаштириш ва либераллаштириш, фукароларнинг сиёсий-хукукий, маънавий-ахлокий, ижтимоий онги хамда дунёкараши даражасини ошириш, соглом тафаккурли баркамол авлодни шакллантириш пойдевори хисобланади.Шунинг учун хам бугунги кунда таълим тизимидаги стратегик йуналишлардан бири - таълим муассасаларининг инновацион фаолияти асосий омил сифатида белгилаб берилмокда. Хар бир булажак мутахассис таълим тизимини ислох килишнинг зарурлигини тушуниб етиши ва унинг амалиётда таълим муассасалари инновацион жараёнларига кушилишдаги ахамиятини англаб етиши хамда яратиш имкони мавжуд булган инновацион майдонда узини куриш ва энг мухими, янгиликларни узлаштиришдан иборат.Узбекистон Республикаси биринчи президенти И.А. Каримовнинг 2015 йил 12 июндаги "Олий таълим муассасаларининг рахбар ва педагог кадрларини кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги ПФ-4732 -сонли фармони эълон килинди.Фармоннинг максади - Олий укув юртлари профессор-укитувчиларининг касб даражаси ва малакасини муттасил ошириб бориш, уларни замонавий талабларга мувофик мунтазам кайта тайёрлашнинг такомиллаштирилган тизимини жорий этиш асосида юкори малакали мутахассислар тайёрлаш сифатини тубдан оширишдан иборат. Зеро, жамиятнинг бугуни ва келажаги, унинг маданий, маърифий ва маънавий салохияти таълим тизимининг кай даражада ривожланганлиги билан белгиланади. Таълим-тарбия тизимидаги ислохотларнинг муваффакияти куп жихатдан укитувчиларга боглик. Шундай экан, уз узидан: Бугунги кун укитувчиси кандай булиши керак? - деган хакли савол тугилади. Бугунги кун укитувчиси, билимли, атрофлича фикрлай оладиган, дунёкараши кенг, уз устида тинимсиз ишлайдиган, изланувчан, ижодкор шахсга, укувчиларнинг юрагига чукур кириб борадиган юксак фазилатлар эгасига айланишини хаётнинг узи талаб этмокда. Зaмонaвий тaълимнинг aсосий мaксaди хам жaмият вa дaвлaт yчyн хар томонлама ривожланган, жамиятга, мехнат фaолиятигa ижтимоий мoслaшyвчaн, уз yстидa ишлай оладиган шахсни тaйëрлaшдaн иборат. Демак, хар томонлама ривожланган шахе тарбиясида педагогларнинг компетентлик даражаси мухим ахамиятга эга. Педагогика фанида психологик-педагогик компетентлик тушунчаси педагогнинг таълим-тарбия жaрaëнидa энг юкори даражада натижага эришиши, юкори касбий салохият, шунингдек, мулокотчанлик ва ижобий фазилатларга эга булиш деган хулосага келинади. Хуш, компетентлик узи нима? Касбий компетентлик негизида цандай сифатлар акс этади? Педагог узида кандай компетентлик сифатларини ёрита олиши зарур. Айни уринда шу ва шунга ёндош гоялар юзасидан суз юритамиз. Инглизча *соmреtеnсе" тушунчаси лугавий жихатдан бевосита "кобилият маъносини ифодалайди. Мазмунан эса "фаолиятда наэарий билимлардан самарали фойдаланиш, юкори даражадаги касбий малака, мах,орат ва иктидорни намоён эта олиш"ни ёритишга хизмат килади. компетентлик "ноанъанавий вазиятлар, кутилмаган лолларда мутахассиснинг узини цандай тутиши, мулоцотга киришиши, рациблар билан узаро муносабатларда янги йул тутиши, ноаниц вазифаларни бажаришда, зиддиятларга тула маълумотлардан фойдаланишда, изчил ривожланиб борувчи ва мураккаб жараёнларда харакатланиш режасига эгалик"ни англатади. Касбий компетентлик - мутахассис томонидан касбий фаолиятни амалга ошириш учун зарур булган билим, куникма ва малакаларнинг эгалланиши ва уларни амалда юцори даражада цуллай олинишидир.Касбий компетентлик мутахассис томонидан алохида билим, малакаларнинг эгалланишини эмас, балки хар бир мустацил йуналиш буйича интегратив билимлар ва харакатларнинг узлаштирилишини назарда тутади. Шунингдек, компетенция мутахассислик билимларини доимо бойитиб боришни, янги ахборотларни урганишни, мухим ижтимоий талабларни англай олишни, янги маълумотларни излаб топиш, уларни цайта ишлаш ва уз фаолиятида цуллай билишни тацозо этади.Касбий компетенлик негизида куйидаги сифатлар акс этади:
1. Ижтимоий компетентлик - ижтимоий муносабатларда фаоллик курсатиш куникма, малакаларига эгалик, касбий фаолиятда субъектлар билан мулоцотга кириша олиш.
2. Махсус компетентлик - касбий-педагогик фаолиятни ташкил этишга тайёрланиш, касбий-педагогик вазифаларни оцилона хал цилиш, фаолияти натижаларини реал бахолаш, БКМни изчил ривожлантириб бориш булиб, ушбу компетентлик негизида психологик, методик, информацион, креатив, инновацион ва коммуникатив компетентлик кузга ташланади. Улар узида цуйидаги мазмунни ифодалайди:
1) психологик компетентлик - педагогик жараёнда соглом психологик мухитни ярата олиш, талабалар ва таълим жараёнининг бошца иштирокчилари билан ижобий мулоцотни ташкил этиш, турли салбий психологик зиддиятларни уз вацтида англай олиш ва бартараф эта олиш;
2) методик компетентлик - педагогик жараённи методик жихатдан оцилона ташкил этиш, таълим ёки тарбиявий фаолият шаклларини тугри белгилаш, метод ва воситаларни мацсадга мувофиц танлай олиш, методларни самарали цуллай олиш, воситаларни муваффациятли цуллаш;
3) информацион компетентлик - ахборот мухитида зарур, му^им, керакли, фойдали маълумотларни излаш, йигиш, саралаш, цайта ишлаш ва улардан мацсадли, уринли, самарали фойдаланиш;
4) креатив компетентлик - педагогик фаолиятга танцидий, ижодий ёндашиш, узининг ижодкорлик малакаларига эгалигини намойиш эта олиш;
5) инновацион компетентлик - педагогик жараённи такомиллаштириш, таълим сифатини яхшилаш, тарбия жараёнининг самарадорлигини оширишга доир янги гояларни илгари суриш, уларни амалиётга самарали татбиц этиш;
6) коммуникатив компетентлик - таълим жараёнининг барча иштирокчилари, жумладан, талабалар билан самимий мулоцотда булиш, уларни тинглай билиш, уларга ижобий таъсир курсата олиш.
3. Шахсий компетентлик - изчил равишда касбий усишга эришиш, малака даражасини ошириб бориш, касбий фаолиятда уз ички имкониятларини намоён цилиш.
4. Технологик компетентлик - касбий-педагогик БКМни бойитадиган илгор технологияларни узлаштириш, замонавий восита, техника ва технологиялардан фойдалана олиш.
5. Эктсремал компетентлик - фавцулотда вазиятлар (табиий офатлар, технологик жараён ишдан чиццан)да, педагогик низолар юзага келганда оцилона царор цабул цилиш, тугри харакатланиш малакасига эгалик.
Касбий-педагогик компетентликка эга бyлишда уз устида ишлаш, Уз-Узини ривожлантириш мухим ахамиятга эга. Уз -Узини ривожлантириш вазифалари узини узи тахлил килиш ва узини узи бахолаш оркали аникланади.Уз устида ишлаш куйидагиларда куринади:
- касбий БКМни такомиллаштириб бориш;
- фаолиятга танкидий ва ижодий ёндашиш;
- касбий ва ижодий хамкорликка эришиш;
- ишчанлик кобилиятини ривожлантириш;
- салбий одатларни бартараф этиб бориш;
- ижобий сифатларни узлаштириш.
Педагогнинг мутахассис сифатида:
- аниц мацсад, интилиш асосида педагогик жараённи такомиллаштириш;
- педагогик жараён самарадорлигини, узининг ишчанлик фаоллигини ошириш;
- изчил равишда янгиланиб бораётган педагогик билимларни узлаштириш;
- илгор технология, метод хамда воситалардан хабардор булиш;
- фаолиятига фан-техниканинг сунгги янгиликларини самарали тадбиц этиш;
- касбий куникма ва малакаларини такомиллаштириш;
- салбий педагогик низоларнинг олдини олиш, бартараф этиш чораларини излаш йулида олиб борадиган амалий харакати унинг уз устида ишлашини ифодалайди.
Хулоса килиб айтсак, бугунги кундаги жадал ривожланиш ва глобализация жараёни олий таълим олдига бир канча талабларни куймокда. Булажак мутахассизларни нафакат билимлар билан куроллантириш, балки уларда касбий куникма ва малакаларни хам шакллантириш мухим. Уз фаолиятига танкидий ёндаша оладиган, юкори малакали ва укимишли инсонлар оммасини яратувчи олий таълимсиз ва илмий- тадкикот муассасаларисиз бирорта мамлакат баркарор ривожланишни таъминлай олмайди. Булажак мутахассис танкидий фикрлаш, ижтимоий муаммоларни тахлил килиш, ечимларни ишлаб чикиш, уз зиммасига ижтимоий масъулиятни олишга кодир булиши лозим. Бундай талабларга жавоб берувчи мутахассисларини тайёрлаш учун олий таълим тизимида ноанъанавий таълим усулларидан фойдаланиш, таълимнинг турли-туман булишига эришиш, янги самарали таълим усулларини ишлаб чикиш талаб этилади. Укув жараёнида укувчи тингловчи объект эмас балки, билимларни фаол узлаштирувчи субъект сифатида иштирок этиши керак. Укувчиларни фаол узлаштирувчи субъектга айлантирувчи интерфаол усуллар, замонавий педагогик технологиялар бу борада биз учун янги имкониятларни очиб беради. Педагог бундай максадларда, укитишнинг методлари, технологияларини шундай танлаш керакки, улар ёшларга нафакат тайёр билимларни узлаштиришларида, балки билимларни турли манбалардан мустакил эгаллашлари, узларида шахсий нуктаи назарнинг шаклланиши, уни асослаши ва эришилган билимларни янги билимлар олишларида фойдаланиш малакаларига эга булишлари лозим. Юкорида келтирилган касбий компетенция педагогларнинг фаолиятидаги етуклик курсаткичи хисобланиб, мутахассиснинг мулокот жараёнида шахс хамда мутахассис сифатида шаклланишида асосий омил була олади.



Download 15,23 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish