Andijon Mashinasozlik Instituti Elektrotexnika fakulteti Muqobil Energiy Manbaalari yo'nalishi 2-bosqich K-24_20 gurux talabasi Madaminov Jahongirning Nazariy Termodinamika fanidan tayyorlagan MUSTAQIL ISHI
Absorbtsion sovitish mashinalari
Reja:
Ideal sovitkich qurilmasi va uning ish siklidagi termodinamik jarayonlar.
Havo bilan sovitish qurilmasi.
Siqilgan bug’ bilan sovitish qurilmasi.
Bug’ oqimli sovitish qurilmasi
Sovitkich mashinalarning ishlash printsipi termodiamikaning ikkinchi qonuniga asoslangan bulib, ularda ish jismi temperaturasining atrof-muhit temperaturasidan pasayishidan iborat, ya’ni jismdan issiqlik miqdori tashqi muhitga chiqariladi. Moddaning temperaturasi kichik bo’lishini tahminlash uchun albatta ish bajariladi. Bu qurilmalarda sovuq elitgich sifatida suv, sho’r suv (—21,4°S), kalg’tsiy xlorid (—55°S), etilenglikolg’ (—70°S), xladon (—96,7°S) va sh. k. moddalardan foydalaniladi,.
Sovitish mashinalarining sikli Karno sikliga teskari bo’lgan, sikldir. Karno sikliga teskari bo’lgan sikl sovitkich mashinalarning ideal sikli deyiladi. Ideal siklga sovitkich mashinalarning real sikllari solishtirilib, ularning itstisodiy jihatdan samaradorligi aniqlanadi.
Bu jarayon davomida ish jismi (real sharoitda suv bug’i, ammiak, karbonat angidrid, freon-12 va sh. k.) bosimi o’z hajmini oshirinsh hisobiga pasayadi. Ish jismi hajmi kengayib borgan sari uning temperaturasi pasayadi, ya’ni ish jismi soviydi
SHundan so’ng ish jismi adiabatik (dq=0) siqiladi. Bu siqilish jarayonida mahlum miqdorda ish bajariladi va ish jismi temperaturasi ko’tariladi, ya’ni isiydi (3 va 4 nuqtalar oralig’i).
SHundan so’ng ish jismi adiabatik (dq=0) siqiladi. Bu siqilish jarayonida mahlum miqdorda ish bajariladi va ish jismi temperaturasi ko’tariladi, ya’ni isiydi (3 va 4 nuqtalar oralig’i).
Isigan ish jismini izotermik siqish jarayonida 4 va 1 nuqtalar oralig’i, undan q1 issiqlik miqdori muhitga chiqadi. Siqish taktining oxirida ish moddasi katta bosimga va kichik hajmga ega bo’ladi
Karnoning sovitish siklining PV diagrammasidan ko’rinib turibdiki, sikl ikkita izotermik va ikkita adiabatik jarayonlardan tashkil topar zkan. Bunday qurilmalarda sovitish jarayoni ish jismi ichki energiyasining o’zgarishi hisobiga sodir bo’ladi. Fizika kursidan mahlumki, har qanday gaz yoki suyuqlik o’z hajmini keskin kengaytirganda soviydi. Sovitkichlarda shu effektdan foydalaniladi.
Havo bilan sovitish qurilmasining asosiy ish jismi-atmosfera havosi hisoblanadi. Bunday sovitish qurilmasi sovitish xonasi 1, kompressor 2,issiqlik almashtirgich 3 va pnevmatik (havo) dvigatelg’ 4dan tashkil topgan
Bu sovitilgan havo pnevmatik dvigatelga klapan 3 orqali haydaladi va unda adiabatik kengayib musbat ish bajaradi. Adiabatik kengayish jarayonida pnevmatik dvigateldagi havo soviydi va uning temperaturasi sovitish xonasi 1 dagi temperaturadan past bo’ladi. Sovuq havo pnevmatik dvigateldan sovitish xonasi 1 ga daydaladi. U yerda ortiqcha issiqlik miqdori q2 ni yutadi. Sovitish xonasi 1 dagi jism soviydi. Sikl takrorlanadi.
Kompressorda havoni siqish uchun sarf bo’lgan ish miqdori 4'—1—2—3'—4' nuqtalar (PV diagramma) bilan chegaralangan yuzaga, pnevmatik dvigatelda havoning kengayishida bajarilgan ish miqdori 3—3—4— 4—3 nuqtalar (PV diagramma) bilan chegaralangan yuzaga son qiymati jihatidan teng bo’ladi
Siklning bajargan ishi kompressordagi manfiy va pnevmatik dvigateldagi musbat ishlarning ayirmasiga, ya’ni 1—2—3—4—1 nuqtalar bilan chegaralangan yuzaga son qiymati jihatidan teng bo’ladi.
Siklning bajargan ishi kompressordagi manfiy va pnevmatik dvigateldagi musbat ishlarning ayirmasiga, ya’ni 1—2—3—4—1 nuqtalar bilan chegaralangan yuzaga son qiymati jihatidan teng bo’ladi.
Issiiqshk almashtirgichdan suvga o’zatilgan issilik miqdori son qiymati jihatidan a—3—2—v—a nuqtalar bilan chegaralangan yuzaga teng bo’ladi
Issiqlik almashtirgichga kiritiladigan suvning temperaturasi qancha past bo’lsa, Havo bilan sovitish qurilmasining samaradorligi shuncha katta bo’ladi. CHunki kompressorda havoni yuqori bosimgacha siqish uchun ortiqcha ish sarflash zarur bo’lmaydi
Bug’ osimli sovitish surilmasi siklidan shunday xulosa chiqarish mumkinki, termodinamikaning ikkinchi qonuniga muvofiq temperaturalar farqi mavjud bo’lganda foydali ishni olish mumkin ekan. Bu qurilmada temperaturalar farqi qozondagi bug’ bilan kondensatordagi suv o’rtasida paydo bo’ladi.
Bug’ osimli sovitish surilmasi siklidan shunday xulosa chiqarish mumkinki, termodinamikaning ikkinchi qonuniga muvofiq temperaturalar farqi mavjud bo’lganda foydali ishni olish mumkin ekan. Bu qurilmada temperaturalar farqi qozondagi bug’ bilan kondensatordagi suv o’rtasida paydo bo’ladi.
