Termiz davlat universitetining

Anhanaviy 
qidirishda
olimlar 
adabiyotlarni 
ko’rib, avvalgi olimlar 
ishlariga havolalar bergan holda ularni o’rganadi. 
Teskari yo’l esa 
iqtiboslik metodini taklif qiladi. Tadqiqotchi o’zidan oldin 
yozilgan ishlar muallifining familiyasini bilishi va bibliografik havolalar 
ko’rsatkichiga murojaat qilgan holda shu olimning barcha iqtibosli ishlaridan 
mavjud barcha zamonaviy ishlarni topishi mumkin.

---

2.Mendeley bibliografik menejerini o’rnatish uchun ko’rsatma
Mendeley – bibliografik axborotni boshqarish, saqlash va ishlarni pDF 
va DOC formatlarida ko’rish imkonini beradigan dastur hisoblanadi. Dastur bilan 
ishlashning ikkita usuli bor: 
1. O’z kompgpyuteringizga o’rnatish orqali. Dastur Windows, MacOS, Linux 
shuningdek mobil qurilmalar uchun iOS va Android. 
2. Dastur bilan brauzer orqali ishlash. 
Biz sizga dasturni o’z kompgpyuteringizga o’rnatishni tavsiya qilamiz. CHunki 
brauzerli versiyasi funktsional imkoniyati cheklangan holda ishlaydi. Dasturni 
o’rnatish va ro’yxatdan o’tish. 
O’rnatish bo’yicha ko’rsatma 
1. Mendeley Community axborot saytiga diqqatingizni qarating. 
2. Siz qo’llaydigan versiyani tanlang (Desktop, Web, iOS va Android). 
3. Tegishli ko’rsatmani oching. 
Mendeley bilan qulay ishlash uchun quyidagilar tavsiya qilinadi:
1. http://www.mendeley.com/ saytiga kiring va Create a free 
account tugmasini bosing. 
2. O’z ma’lumotlaringizni kiriting: 
ism va familiya
, email (sizning elektron 
pochtangiz manzili) va parolgp. Pochta manzili sizning loginingiz bo’ladi. Sizning 
pochtangizga tasdiq xati keladi. SHu xatdagi havola bo’yicha o’tsangiz, endi 
sizning tizimda o’z o’rningiz bor. Agar siz ro’yxatdan o’tgan bo’lsangiz saytning 
o’ng pastki burchagidagi havolani bosish orqali Mendeley dasturini yuklab oling. 
Bu albatta parol va login kiritilgandan keyin amalga oshadi.
Qo’shimcha:
1. Microsoft Word dasturi bilan ishlash uchun qo’shimchani o’rnatish kerak. 
Microsoft Office paketining barcha ilovalarini bekitgan holatda Mendeley dasturini 
ishga tushiring va Mendeley dasturining Tools menyusidan Install MS Word 
plugin punktini tanlang. Qo’shimcha imkoniyatlar statsionar dasturda ishlaydi.
2. Sichqoncha yordamida maqolani osongina import qilish uchun sizga 
Web Importer bookmarket talab qilinadi. 
Brauzerda http://www.mendeley.com/import sahifasini oching. Brauzer zakladkasi 
paneliga Save to Mendeley tugmasini surib keling. Bu jarayonni siz maqolani 
o’qiydigan va havolalarni saqlaydigan barcha brauzerlarda takrorlash kerak. Keyin 
matnda siz saytlar ro’yxatini ko’rasiz. Ularni bir bosish bilan Mendeley tizimiga 
import qilish imkonini beradi. Bu saytlarga ehtiboringizni qarating –
«podderjivaemqe istochniki» deb nomlanadi va ularga keyinroq to’xtalamiz. 
GOST stilini o’rnating. Buning uchun View menyusidan Citation Styles, undan 
esa More Styles punktini tanlang. Get More Styles zakladkasida qidiruv qatoriga 
GOSTni kiriting. Sizga ikkita natija kerak. Sichqoncha yordamida «Russian GOST 
R 7.0.5-2008 (Russian)» natijasini bosing va keyin o’ngda Install tugmasini 
bosing. «Russian GOST R 7.0.5-2008 (Numeric)» natijasi bilan shu jarayonni 
takrorlang. Birinchisi [muallif, yil] ko’rinishidagi havola uchun kerak, ikkinchisi 
esa – [1] ko’rinishidagi havola uchun ishlatiladi. Ayni shu oynada paydo bo’lgan 

---

Use this style tugmasini bosish orqali ulardan ixtiyoriy birini tanlash mumkin. 
Stilni xohlagan vaqtda o’zgartirish mumkin. 
Umumiy 
guruhni yaratish
 
5. Mendeley dasturida chapda Groups zakladkasi ostida Create Group punktini 
tanlang. Guruh nomini kiriting masalan, «Amalga oshgan ishlar hisoboti».
Agar ishda sizni qo’shganda 4ta va undan kam odam ishtirok etsa, private Group 
optsiyasini tanlang. Tekin versiyada bitta odam faqat bitta xususiy guruhni 
yaratishi mumkin. Unda ahzolar sizni qo’shganda 4ta odam bo’ladi. Agar siz 
guruhga ko’p qatnashchilarni qo’shmoqchi bo’lsangiz u holda public Group 
optsiyasini tanlang. SHundan so’ng Create Groupni bosing.
NB: agar siz public Group yaratgan bo’lsangiz, uning tarkibi (manbaga havolalari) 
siz tomoningizdan 
taklif qilingan qatnashchilar
, Mendeleyning barcha 
foydalanuvchilari uchun ko’rinadigan bo’ladi. 
Umumiy guruhda maqolaning to’liq matnini saqlab bo’lmaydi. 
6. Yangi oyna ochiladi. Manzillar maydoniga barcha loyiha ishtirokchilarining 
pochta manzili nuqta vergul bilan kiriting (bu manzil aynan ro’yxatdan o’tish 
vaqtida qo’llanilgani).
7. Guruh ichida papkalar yaratish mumkin (masalan, hisobotni tayyorlashning aniq 
bir qatnashchisi uchun). Guruh nomi ustida sichqoncha o’ng tugmasini bosing. 
Papka ichida papkaosti yaratish mumkin.
8. Umumiy guruhga manbalarning bibliografik izohini qo’shish uchun avval 
Mendeley dasturidagi o’z kutubxonangizda ularni belgilab oling, keyin esa tegishli 
papkani chapga ko’chiring.
Mendeley – pdf, doc formatlaridagi maqolalarni va kutubxona havolalarini yaratish 
va saqlash uchun ajoyib yordamchi hisoblanadi.
9. «Podderjivaemqx istochnikov»dan import qilish. Siz har doim «Podderjivaemqx 
istochnikov» sayti mavjudmi yoki yo’qligini ko’rib turasiz: bu saytlarning brauzer 
panelida «Save to Mendeley» tugmasi mavjud. Maqola izohi mavjud sahifada 
«Save to Mendeley» tugmasini bosing (birinchi martasida tizim login va parolni 
so’rashi mumkin, biroq keyinchalik ishlash davomida tizim buni eslab qoladi). 
Mendeley sahifada topgan maqolalar ro’yxatini ochadi. Keraklisini belgilang va 
«Save»ni bosing. Agar joriy sahifada maqolaning to’liq matniga o’tish imkoni 
mavjud bo’lsa, u holda Mendeley maqolaning pdf-faylini avtomatik tarzda 
saqlashga harakat qiladi. Agar maqola pdf-fayl ko’rinishida bo’lmasa, aytaylik sayt 
sahifasida oddiy matn ko’rinishida bo’lsa, u holda Mendeley shu matnli sahifaning 
web-sahifasi nushasini saqlab qo’yadi.
10. Agar siz maqolani elektron nashrlar bazasidan topgan bo’lsangiz (Jstor va 
boshqa turdagi), brauzer panelida «Save to Mendeley» tugmasini bosganingizdan 
keyin kompgpyuter bibliografik tavsif topilmagani haqida xabar beradi yoki agar 
sahifada «Save to Mendeley» mavjud bo’lmasa, u ham qo’rqinchli emas. Barcha 
elektron bazalar bibliografik ma’lumotlarni formatlarda saqlashga moslashtirilgan 
(BibTex, RIS va boshqalar).

---

Saqlash tugmalari har ko’rinishda bo’lgani bilan ularni har doim tanib olish 
mumkin: «Export» «Export citation» «Cite» «Download citation» va boshqalar. 
Odatda «poslatgp statgpyu po pochte», «raspechatatgp» optsiyalari qaerda bo’lsa, 
ular ham shu yerda joylashgan bo’ladi. Sizga BibTex, RIS, Zotero, Endnote XML 
formatlari mahqul keladi. Bibliografik ko’rsatmalari bo’lgan mikro-faylni 
saqlang. Mendeley tizimining «File» menyusidan «Import» punktini va saqlangan 
mikro-faylni tanlang. 
11. Agar sizning kompgpyuteringizda maqolaning pDF-faylidagi matni saqlangan 
bo’lsa, Mendeley matnning o’zidan bibliografik ko’rsatmalarni ajratib chiqarishi 
mumkin. Variant 1. Dasturning «File» menyusidan «Add File» punktini tanlang. 
Agar sizning pDF-faylingizda matn ko’p bo’lsa, u holda vaqtni tejang. Barcha 
matnlarni bitta papkaga to’plang va «File» menyusidan «Add Folder»ni tanlang. 
Variant 2. Oddiygina qilib pDF-fayl yorlig’ini dastur oynasiga olib keling.
Keyinchalik, siz pDF-fayllaridagi yangi matnlarni saqlash uchun yangi papka 
yaratishingiz mumkin va Mendeley avtomatik tarzda sizning kutubxonangizga 
qo’shadi. 
Eslatma: agar manba haqidagi ma’lumotlar to’liq bo’lmasa, u holda manba tavsifi 
ostida sariq fonda yozuv paydo bo’ladi: «These details need reviewing…». 
Sarlavha to’g’riligini tekshirib ko’ring (probellar, tinish belgilari), keyin esa 
Mendeley dasturida «Search by Title» tugmasini bosing. Qolgan maydonlar 
Google Scholar axborotlaridan avtomatik tarzda to’ldiriladi. Axborotni yana bir 
marta tekshirib ko’ring.
12. Agar «Search by Title» tugmasi yo’q bo’lsa (yahni Mendeley manba haqidagi 
ma’lumotlar to’liq), siz ma’lumotlarni kiritishingiz va tegishli maydonlar qiymatini 
o’zgartirib, qo’lda ishlash rejimida o’zgartirish kiritishingiz kerak. Yoki siz 
yozuvni to’liq emas singari qayd etish va «Search by Title» qo’llashingiz: manba 
ustida o’ng 
tugmani bosing
, avval «Mark As…», keyin esa «Needs Review»ni 
bosing. 
13. Agar qandaydir sababga ko’ra bibliografik tavsifni saqlab bo’lmasa, u holda 
yozuvni qo’lda kiritish yo’li qoladi. «File» menyusida «Add Entry Manually» 
tanlang va zarur axborotni kiriting. Paydo bo’lgan muloqot oynasida yo’q 
maydonni keyin tahrirlash rejimida to’ldirish mumkin bo’ladi.
Eslatma: Mendeley dasturining o’ziga xos jihatlari bor. Ular CSL-stillari bilan 
ishlashda noxushliklar keltirib chiqarishi mumkin (masalan, biz o’rnatgan GOST 
stillari bilan). Ayniqsa, chop etilmaydigan hujjatlar bilan ishlashda (working 
papers): hisobotlar, ArXiv / SSRN materiallari, preprintlar. Biz barcha chop 
etilmagan hujjatlarni «Working paper» 
sifatida emas
, balki «Report» sifatida 
saqlashni tavsiya qilamiz. Bunda albatta bibliografiyani yakuniy rasmiylashtirishni 
tekshirib ko’ring.
Eslatma: «Institution» maydoni (hujjatni nashr qilgan tashkilot haqida axborot) 
bibliografiyaga tushmaydi. Uning aks etishi uchun «publisher» maydonini 
qo’llashni tavsiya qilamiz. Uning batafsil detallari bilan tanishish uchun quyidagi 
havola bo’ylab o’ting -
http://support.mendeley.com/customer/portal/articles/364144-csl-type-mapping.

---

14. Hisobot uchun o’z fragmentingizni MS Word dasturida oching. 
Bibliografiyani boshqarishning barcha elementlari Word panelining «Mendeley 
Cite-O-Matic» zakladkasida «Ssqlki» joylashgan. TSitata qo’yish uchun kursorni 
matnning kerakli joyiga qo’ying va Alt+M bosing yoki «Insert Citation» tugmasini 
bosing. Birinchi marta paydo bo’lgan oynadan chap pastki qismida (sozlama 
o’zgartirilmagan bo’lsa) «My Library» turibdi. Siz bibliografik ma’lumotlar 
manbasini almashtirish va hisobot uchun tayyorlangan Mendeley umumiy guruhini 
oling. Buni faqat bir marta qilinadi va natija saqlanadi. Manba haqidagi 
ko’rsatmalarni paydo bo’lgan maydonga kiritishni boshlang: sarlavha, muallif 
familiyasi, yil. SHundan keyin Enter yoki OK bosing. Havola hujjat ichida paydo 
bo’ladi. 
SHuningdek
, siz Mendeley dasturida ham kerakli manbani tanlab 
olishingiz mumkin: dasturning asosiy oynasida kerakli maqolani toping, uni 
tanlang va «Cite» bosing ( u yuqoridagi panelda paydo bo’ladi). Havola qo’yishni 
bekor qilish uchun usha yerda «Cancel» tugmasini bosing.
15. Agar siz boshqa matn muharriridan foydalansangiz, Mendeley bibliografik 
ma’lumotini nushasini oling (Ctrl-C) va matn muharririga formatlangan 
bibliografik ma’lumotni qo’ying (Ctrl-V). SHuningdek, Mendeley dasturining 
asosiy oynasiga qayta bog’lanish mumkin: «Library As Citations»da «View» 
bosing va o’sha yerdan bevosita bibliografik ma’lumotlarni 
nushalang.
16. Havolani tahrirlash uchun unga kursorni qo’yish va Alt+M yoki «Insert 
Citation» tugmasini bosish kerak bo’ladi. 
17. Hujjatga adabiyotlar ro’yxatini qo’yish uchun ro’yxat qo’yilishi kerak bo’lgan 
joyga kursorni qo’ying va MS Word yuqoridagi panelida «Insert Bibliography» 
tugmasini bosing. Agar siz hujjatga keyinchalik boshqa havolalar qo’shsangiz, u 
holda bibliografiyani yangilash uchun MS Word yuqoridagi panelida «Refresh» 
tugmasini bosing. 
18. Havola va bibliografiya rasmiylashtirish standartini tanlash uchun kerakli stilni 
«Style» ochiladigan ro’yxatidan tanlang. Havola va bibliografiyalar avtomatik 
tarzda rasmiylashtiriladi.
19. Bibliografik ro’yxatni ayniqsa nashr qilinmagan ishlarni va boshqa ishlarni 
tekshirib ko’ring (standartlar, 
qonunlar
, EHM uchun dasturlarni ro’yxatga olish 
haqidagi guvohnomasi va boshqalar). Ular bilan turli muammolar kelib chiqadi. 
Havolalar va bibliografiyalar bilan ishlashning so’nggi bosqichida o’zgartirishga 
to’g’ri kelsa qo’lda o’zgartirish kiriting.
20. Agar hujjat matnida sizning bibliografiyangizda yo’q bo’lgan maqolaga havola 
mavjud bo’lsa, u holda dastur ularni qo’shishni taklif qiladi.
ScienceDirect. 
ScienceDirect to’liq matnli ma’lumotlar bazasi – Elsevier nashriyotining 
yetakchi informatsion platformasi bo’lib, olimlar, o’qituvchilar, talabalar, tibbiyot 
sohasi mutaxassislari va sanoat tashkilotlari departamentlari uchun mo’ljallangan 
va dunyo nashrlarining 25%ini tashkil qiladi. 
ScienceDirect ko’p predmetli platforma bo’lib, fanning barcha sohalaridagi 
adabiyotlarni ko’p qirrali qamrovini tahminlaydi. 

---