Teskari bog‘lanish kiritilganda kuchaytirgichni parametrlarini xisoblash

Rasm. 1.1. p-n-p va n-p-n turdagi tranzistorlarning sxematik ko'rinishi
Ma’lumki, bipolyar tranzistor uchta chiqishga ega: emitter E, kollektor K va baza B.
P-n-p tranzistorining to’liq ekvivalent sxemasi [1,2] rasmda ko'rsatilgan.

Rasm. 1.2. P-n-p tranzistorning ekvivalent sxemasi
Transistorlar mos ravishda statik to'g'ridan-to'g'ri va teskari bazaviy oqim uzatish koeffitsientlari _N va _I bilan tavsiflanadi. Ko'pgina zamonaviy kichik quvvatli tranzistorlar uchun bu qiymatlar _N = 0,95…0,99 va _I = 0,3…0,4 ichida joylashgan.
1.2-rasmdan ko'rinib turibdiki, U_Э va U_К kuchlanishlari uning bazasiga nisbatan tranzistorning emitter va kollektor kuchlanishlari deyiladi. Shuning uchun, tranzistornig bunday ulanishi umumiy baza (UB) sxemasi deb ataladi. Tranzistorning yana umummiy kallektor (UK) va umumiy emitter (UE) ulanish sxemalari xam mavjud.
UB sxemasi (1.2-rasm) quyidagi tenglamalar tizimi bilan ifodalanishi mumkin:

Krixx Goff 1-qonuniga ko’ra Б tugun tenglamasi

1. 
   va (1.2) munosabatlaridan Ebers-Moll tenglamalarini aniqlash mumkin. Umuman olganda, bu tenglamalarni quyidagicha ifodalash mumkin:
   

2. 
   tenglamalar chiziqli emas, ulardan to'g'ridan-to'g'ri foydalanish oson emas, shuning uchun ular amaliyotda nisbatan kam qo'llaniladi.
   

Agar tranzistor chiziqli kuchaytiruvchi zanjirda ishlatilsa, tranzistorning xususiyatlarini yetarlicha aniqlik bilan tavsiflovchi chiziqli tenglamalar ko'pincha ishlatiladi.
Bunday chiziqli tenglamalar tranzistorning ekvivalent sxemalariga mos keladi. 1.3-rasmda UB bilan ulangan tranzistorning ekvivalent sxemasi ko'rsatilgan.



Rasm. 1.3. UB ulangan tranzistorning ekvivalent sxemasi

Bu sxemada r_Э, r_Б, r_K mos ravishda emitter, baza va kollektorning ichki qarshiligi, α emitter tokini uzatish koeffitsienti. Ba’zi hollarda teskari kollektor oqimi I_K0 hisobga olinadi, bu juda kichik (past quvvatli tranzistorlar uchun bu oqim bir necha yoki o'nlab nA).

1.4-rasmda ko'rsatilgan UE ulanishnig ekvivalent sxemasi ushbu munosabat bilan tavsiflanadi:

Ushbu sxemada _K- tranzistorning kollektor qarshiligi, β – baza tokining uzatish koeffitsienti, _K0 - teskari kollektor toki. Ushbu parametrlar UB sxemasining parametrlariga o'xshash (1.3-rasmga qarang) munosabatlari bilan bog'langan: