Texnologik ta’lim

2.1. STEAM va SMART ta’lim texnologiyalarini bajarish jarayonida qo‘llaniladigan metodik strategiyalar
STEAM taʼlim texnologiyasi maktab oʻquvchilarini yangicha oʻqitish metodikasi boʻlib, anʼanaviy oʻqitish metodikasidan farqli metodika hisoblanadi. U oʻquvchilarni bir vaqtning oʻzida toʻrtta – fan (Science), texnologiya (Technology), muhandislik, (Engineering), tasviriy sanʼat (Art), matematika (Math) boʻyicha oʻqitishga moʻljallangan. STEAM fan boʻyicha emas, balki mavzular boʻyicha integratsiyalashgan oʻqitish tizimidir.
O‘zbekiston Respublikasining ta’lim to‘g‘risida yangi tahrirdagi 1 qonuni mamlakatimiz zamonaviy ta’limi poydevori bo‘ldi. Ushbu qonun hujati mamlakatimiz ta’lim tizimi, uning tuzilish, funktsiyalari, bo‘linishi, ta’lim ustidan nazorat va boshqa ko‘plab bandlarni o‘z ichiga olgan bo‘lib zamonaviy jahon standartlariga mos keladi. Uninig 4-bob2 36-modasi Ta’lim sohasidagi eksperimental va innovatsion faoliyatni tashkil etish haqda bo‘lib unda ta’lim sohasidagi eksperimental va innovatsion faoliyat ta’limni modernizatsiya qilish maqsadida amalga oshiriladi hamda yangi ta’lim texnologiyalari va resurslarini ishlab chiqishga, ularni sinovdan o‘tkazishga hamda ta’lim jarayoniga joriy etishga qaratilgan. Shu munosabat bilan ushbu maqolada talablar bilmini nazorat qilishda SMART texnologiyasida foydalanish jarayonini ko‘rib chiqamiz. SMART metodi bu talabalarning ma’lum bir kategoriyalar asosida berilgan bandlarni o‘z bilimlari asosida to‘ldirishi natijasida ularning ko‘zlangan maqsadni qanchalik bilishlarini aniqlashga yordam beradigan texnologiya bo‘lib undan foydalanish jarayoni quyidagicha: Avvalo SMART so‘zining yoyilmasi quyidagicha • S pecific (sodda, oqilona, ahamiyatli). • M easureable (mazmunli, qulay, motivatsion). • A ttainable (kelishib, bemalol). • R elevant (oqilona, realistik va manbalarga asoslangan, natijalarga asoslangan). • T ime Based (bog'liq, vaqtga asoslangan, vaqt cheklangan, vaqt/narx cheklangan, o'z vaqtida, vaqtni sezgir). SMART metodidan foydalanish uchun yuqorida keltirilgan kalit so‘zlarda yashirilgan so‘zlarni ifodalovchi izohlarni keltirish lozim. Bunda talabalar har bir kriteriya uchun o‘zlarining tushunchalari va mustaqil fikrlarini yozishlari lozim bo‘ladi. Buning uchun quyida keltirlgan kalit so‘zlarni izohlaridan foydalanishlari mumkin: 1. Specific(Maxsus). Maqsadni aniq belgilash uchun siz diqqatingizni o‘zingiz erishmoqchi bo‘lgan narsaga qaratishingiz kerak. Masalab: “Men dasturlashdagi bilimlarimni yaxshi-lamoqchiman” deyish o‘rniga, aniqroq maqsad “men web dasturlashni o‘rganishni hohlayman” bo‘lishi mumkin. 2. Measureable(O‘lchanadigan). Maqsadlar o‘lchovli bo‘lishi kerak(masalan ayni bir dasturlash tilini o‘rganish yoki o‘qtish uchun qancha vaqt sariflash kerakligini oldindan rejalashtirib olish lozim), shuning uchun siz va sizning o‘quvchilaringiz qanday muvaffaqiyatlarga erishilayotganini ko‘rishlari mumkin. Maqsadni o‘lchash uchun talabalarni “Men qachon / qancha qilishim kerak?” kabi savollar bilan jarayoni nazorat qilib boorish lozim. “Maqsadimga yetganimni qanday bilsam bo‘ladi?’ ushbu indikator ko‘rinadigan yoki aniqlanadigan narsa bo‘lishi kerak. Masalan bu bir darajaga ko‘tarilish, universitetga kirish uchun kerak bo‘lgan imtihon baholarini olish yoki ingliz tilidagi kitobning ma’lum qismini o‘qish bo‘lishi mumkin. 3. Erishish mumkin(Attainable). Maqsadingiz muvaffaqiyatli bo‘lishi uchun real va erishish mumkin bo‘lishi kerak. Boshqacha qilib aytganda, bu sizning qobiliyatingizni kengaytirishi kerak, ammo baribir iloji boricha qolaveradi. Qabul qilinadigan maqsadni qo‘yganingizda, ilgari e’tibordan chetda qolgan imkoniyatlarni yoki sizni unga yaqinlashtiradigan manbalarni aniqlashingiz mumkin. 4. Tegishli (Relevant). Ushbu qadam sizning maqsadingiz siz uchun muhimligini va shu bilan birga boshqa tegishli maqsadlarga mos kelishini ta’minlashga qaratilgan. Maqsadlarimizga erishish uchun barchamiz qo‘llab-quvvatlash va yordamga muhtojmiz, ammo ular ustidan nazoratni saqlab qolish muhimdir. Shunday qilib, rejalaringiz barchani oldinga siljishiga ishonch hosil qiling, ammo baribir o‘z maqsadingizga erishish uchun o‘zingiz javobgarsiz. 5. Vaqt cheklangan(T ime Based). Har bir maqsad uchun aniq bir sana kerak, mana shu vaqt davomida siz ushbu rejadagi ishga iqatingizni qaratib iliji boricha belgilangan vaqtga bajarishga harakat qilasiz. SMART maqsad mezonlarining ushbu qismi kundalik vazifalarni sizning uzoq muddatli maqsadlaringizdan ustun qo‘yishini oldini olishga yordam beradi.