Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

ma

nis

=F+F

i

 

 

ko’rinishida bo’ladi. 

 

Inersiya kuchining ifodasini topish uchun tezlanishning absolyut 

qiymati a

ab

 va tezlanishning nisbiy qiymati a

nis

 ning ayirmasidan 

---

foydalanamiz. U holda inersiya kuchi ifodasi quyidagicha bo’ladi: 

 

F

i

=m(a

ab

-a

nis

) 

 

Aytilganlarini misoldan ko’raylik. 

Kichik bir aravacha 

ustida ustun 

o’rnatilgan bo’lib, unga 1-rasmda ko’rsatilgandek mayatnik osilgan. 

Aravacha yerga nisbatan a

ab

 doimiy tezlanish bilan harakatlanmoqda. 

Mayatnik aravachaga nisbatan qo’zg’almas: a

nis

=0. Mayatnikka mg, 

ma

i 

va T kuchlar tasir qiladi. T-mayatnik osilgan ipning taranglik kuchi. 

Lekin bu kuchlar mayatnikka tezlanish bermaydi. Nyutonning ikkinchi 

qonuni bajarilisi uchun unga inersiya kuchi F

i

=-ma

i

 ni kiritish kerak. U 

holda 

 

 

 

Demak, Nyutonning ikkinchi qonuni shartli ravishda bajariladi. 

Mayatnikning og’ish burchagi tga=a

i 

/g . 

 

Xulosa: Demak tekis аylаnuvchi sаnoq tizimigа nisbаtаn jismning 

hаrаkаt tenglаmаsini tuzish uchun mаzkur jismgа tа’sir 

etаyotgаn 

Nyuton kuchlаri

, 

 

mаrkаzdаn qochmа inersiya kuchi vа Koriolis inersiya kuchining 

yig‘indisini olish kerаk: 

 

m a =  

---

 

Biz yashаb turgаn sаyyorа - Yer hаm, аylаnuvchi sаnoq tizimidir. Yer 

bilаn bog‘liq bo‘lgаn sаnoq tizimining noinersiаl ligi tufаyli Yer 

sirtidаgi jismlаrgа mаrkаzdаn qochmа vа Koriolis inersiya kuchlаri 

tа’sir etаdi.