|
3. G en immunizatsiyasi.
Genetik immunizatsiya bu saraton kasalligi gen terapiyasidagi kuchli usul bulib, DNKni odatda plazmida yoki virus shaklida usimtaga xos immun reaksiyasini raFbatlantirish uchun ishlatiladi. Ushbu immun javobning maksadi usimta xujayralari yuzasida peptid epitop shaklida ifodalangan va xujayra ichidagi oksildan olingan oksildir. Usimta oksil oddiy uz-uzini oksil yoki mutatsiyaga uchragan, usimta-maxsus oksil bulishi mumkin. Bir nechta odamning usimta rad etish antigenlarini aniklash va klonlashtirish xamda T-xujayrali immun reaksiyalarni induksiya kilish, dendritik xujayralarni kullash uchun molekulyar talablarni yaxshirok tushunish bilan genetik immunizatsiya saraton kasalligining yangi davolash usuliga aylandi.
Farmakogenomika
Farmakogenomika - xar bir shaxsning dori vositasiga javob ta’siridagi genetik uzgarishini tekshiradigan farmatsevtika va farmakologiya sanoat soxalari mujassamlashgan zamonaviy yunalishdir. Farmakogenomika, farmokoterapiya optimizatsiyasining okilona dori vositalarni ishlab chikish uchun odam genomidagi muayyan bir gen yoki yagona nukleotid polimorfizmi (Single Nucleotide Polymorphisms) ekspressiyasi bilan dori prepparatiga samaradorlik yoki zaxarlilikni boFlaydi.
Minimal kushimcha ta’siri bilan maksimal samaradorlikni ta’minlash uchun farmakogenomika odam genotiplari xisobga olinadi. Kelgusida shunga uxshash yondashuv, dori preparatlari va ularning kombinatsiyalari ma’lum bir shaxsning genetik xususiyatlariga moslashtiriladigan, "personallashtirilgan tibbiyot" yaratilishiga olib kelishi mumkin. Farmakogenomika, farmakogenetika aloxida genning dori preparatlari bilan uzaro ta’sirini urganadigan butun inson genomining amaliy tadbiki demakdir.
Farmakogenomika ishlanmalari xozirgi kunda kukrak bezi saratoni, OITS, leykemiya (okkon) kaslliklarini davolashda dori preparatlari ta’siriga javoban yuzaga kelishi mumkin bulgan salbiy reaksiyalarni aniklash uchun ishlatiladi.
Bugungi kunda 100 dan ortik dorilar mavjud, ularning DNK bilan uzaro ta’siri isbotlangan va axamiyatli deb tan olingan.
Farmakogenomika tarixi 1957 yildan Arno G. Motulski taklif kilgan "... dorilarga nisbatan bema’nilik, genetik xususiyatlari va boshka xech narsada uzini namoyon kilmaydigan fermentlarning etishmasligi tufayli yuzaga kelishi mumkin ...". degan fikrni ilgari surishi bilan boshlanadi. "Farmakogenomika" atamasi fanga 1959-yilda Fridrix Fogel (Friedrich Vogel) tomonidan kiritilgan.
Genomikaning yukumli, irsiy ^amda onkologik kasalliklarni davolashdagi urni.
Genomik ma’lumotlar klinik amaliyotda va soFlikni saklash sharoitida kuprok personallashtirilgan davolanish va oldini olish imkoniyatini takdim etadi. YAkin vaktgacha bunday xarakatlarga asosan keng tarkalgan, murakkab kasalliklarga (masalan, saraton, yurak kasalliklari, neyrodegenerativ kasalliklar) va ba’zi xolatlarda umumiy irsiy
kasalliklarga; bunday xarakatlarning misollariga xavflarni tekshirish, diagnostika va farmakogenomikani kiritish mumkin. Endi yukumli kasalliklar va epidemiyalarni boshkarish uchun genomikani tadbik etishga kizikish ortmokda. Patogen genomlarning tezkor va keng mikyosli ketma- ketligi, bu manbalar va kontaktlarni aniklash uchun oldinrok mumkin bulgan xolatlardan kura anikrok dalillarni takdim etadi, kasallik tarkalishini boshkarish uchun keng kullaniladi. Ebola tarkalishida eng yakin va ommabop. SHunday kilib, genomik tadkikotlar yukumli kasalliklarning patogenezi va immun reaksiyasi xakidagi tushunchamizni yaxshilaydi va kelajakda vaktsinalarni ishlab chikish va davolash strategiyalarini boshkarishda yordam berishi mumkin.
mRNA Vaccines
G en pasportizatsiyasi. Odam genomi
Gen pasportizatsiyasi yoki DNK shtrix-kodlash - bu ma’lum bir gen yoki gendan DNKning kiska kismini ishlatib turlarni aniklash usuli demakdir. DNK shtrix-kodlashning asosi shundan iboratki, bunday DNK bulimlarining ma’lumotli kutubxonasi (shuningdek " ketma-ketliklar " deb ataladi ) bilan takkoslashda, aloxida ketma-ketlikni organizmlarni turlarga ajratish uchun, supermarketlar skaneridan foydalangan xolda foydalanish mumkin. UPC (Universal Product Code) shtrix-kodining tanish kora chiziklari, mavjud
bulgan ma’lumotlar bazasidagi ma’lumotlarning mavjudligini aniklash uchun foydalaniladi. Ushbu "shtrixkodlar" ba’zan noma’lum turlarni, organizmning kismlarini aniklash yoki oddiygina kuplab taksonomik kataloglar tuzish uchun ishlatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
