Til va tafakkur Tilshunoslik (lingvistika)

Bo`g`in, uning turlari

Bo’g’in- bir havo zarbi bilan aytilgan tovush yoki tovushlar yig’indisi bo’g’in deyiladi. So’zda nechta unli bo’lsa shuncha bo’g’in bo’ladi.

BOʻGʻIN — 1) (tilshunoslikda) soʻzning alohida talaffuz qilish mumkin boʻlgan kichik boʻlagi. Fransuz tilshunosi M. Gammon 1929 yil da bo’g’in nutq artikulyatsiyasidagi muskullarning kuchlanishiga asoslangan, degan fikrni ilgari surgan. Bunda nutq oqimidagi tovush tizimining izchil holatda kuchlanishi va boʻshashishi nazarda tutiladi, yaʼni nutq qismlari kuchlanish bilan boshlanadi va yuqori nuqtasidan kuchlanish bilan tugaydi. Shu takrorlanish boʻgʻinga ajralishdir. Bu oʻzbek tilshunosi Ayub Gʻulomovning bo’g’in nutqning bir nafas toʻlqinidagi qismidir, degan qarashiga ham mos keladi. "Boshlangʻich" soʻzi 3 bo’g’inli boʻlib, har biri kuchlanish bilan boshlanadi. Unlisi baland nuqtasi hisoblanib, undoshda kuchsizlanib tugaydi. bo’g’in kuchli boshlanishi va kuchli tugashi ham mumkin; 2) (poeziyada) eng kichik oʻlchov birligi. Hijo deb ham ataladi. Sheʼr tpuzilishida muhim ahamiyatga ega. Bunda har bir soʻz alohida emas, balki ular nutq butunligi, soʻzlarning oʻzaro fonetik munosabatida qaraladi.

Bo'g'in - bu eng kichik fonetik-fonologik birlik bo'lib, uning tarkibiy qismlarini, ya'ni unga kiritilgan tovushlarni eng katta akustik-artikulyatsiya birligi bilan tavsiflanadi. Semantik munosabatlarning shakllanishi va ifodalanishi bilan bog'liq emas. Bu aniq talaffuz qilinadigan birlik. Bog'lovchi tovushlar turli darajadagi tovushlarni, eng ohangdor - bo'g'inli, qolganlari - bo'g'inli tovushlarni guruhlashadi.

Bo’g’inlar ikki turga bo’linadi: Ochiq bo’g’in va yopiq bo’g’in. Unli bilan tugagan bo’g’in ochiq, undosh bilan tugagan bo’g’in yopiq bo’g’in hisoblanadi. Masalan: O-na, bo-la so’zlaridagi har ikki bo’g’in ochiq; gul-lar so’zidagi har ikki bo’g’in yopiq bo’g’in hisoblanadi.

5.