“tiqxmmi” Milliy Tadqiqot universitetining Qarshi irrigatsiya va agrotexnologiyalar instituti Qxm fakulteti Qxm yoʻnalishi 2-kurs 202-guruh talabasi Ochilov Javohirning “Geoaxborot tizimlari asoslari” fanidan Mustaqil ishi

“TIQXMMI” Milliy Tadqiqot universitetining Qarshi irrigatsiya va agrotexnologiyalar instituti Qxm fakulteti Qxm yoʻnalishi 2-kurs 202-guruh talabasi Ochilov Javohirning “Geoaxborot tizimlari asoslari” fanidan
Mustaqil ishi

Mavzu : Vektorli tasvirlar

• Reja ;
• 1.Rastr va Vektorli tasvirlar haqida tushuncha
• 2.Vektorli tasvirlar afzalliklari va kamchiliklari
• 3.Vektor formatdagi tasvirlarning koʻrinishi

Rastrlashni berilgan analog yoki qogʻoz koʻrinishidagi tasvirni raqamli koʻrinishga keltirib, raqamli tasvir olish jarayoni sifatida tushunish mumkin. Bundan tashqari, vektor formatdan rastr formatga keltirish orqali ham rastrlash ishi amalga oshirilishi mumkin. Qogʻoz koʻrinishidagi tasvirni rastrlashning eng keng tarqalgan usuli bu skanerlash jarayonidir. Oldin ta’kidlanganidek, ishlatish maqsadiga koʻra oddiy yoki maxsus skanerlardan foydalanish mumkin.
Skanerlash (scanning) – skaner yordamida analog tasvirni raqamli (rastr) formatga keltirish jarayoni. Skanerlash jarayonida grafik va kartografik ma’lumotlarni vektor koʻrinishga keltirish uchun kerakli boʻlgan bosqichlar amalga oshiriladi. Bu jarayonda skanerdan tashqari raqamli videokamera, fotoapparat va grafoqurilma kabi moslamalar ham qoʻllanilishi mumkin.

Vektorli tasvirlar

Vektor model koordinatali geometriya yordamida
aniqlanadigan alohida nuqtalar, chiziqlar va maydonlardan tashkil topgan. Vektorlar bu grafik obyektlar hisoblanadi va aniq yoʻnalish, uzunlik hamda shakl boʻladi. Vektor formatdagi shakllarning eng sodda koʻrinishi sifatida koordinataga ega boʻlgan ikki (boshi va oxirgi) nuqtadan tashkil topgan chiziqni olishimiz mumkin. Agar ushbu chiziqlar bir nechta boʻlib, ketma-ket joylashgan uzilmas chiziqlar toʻplamidan iborat boʻlsa, unda bu shakl barchamizga ma’lum boʻlgan poligon koʻrinishda boʻladi
Bunda shaklni tashkil qiluvchi birinchi va oxirgi nuqtalar bir-biriga tengdir, ya’ni bu ikki nuqta bir-biriga oʻzaro ustma-ust tushadi.GATda vektor formatdagi shakllardan alohida, ya’ni kartada juda koʻp obyektlar boʻlishi mumkin, lekin ularni alohida tasvirlash kerak boʻladi. Shunday vaqtlarda vektor chiziqlar yordamida tasvirlash birmuncha qulayliklar yaratadi. Bundan tashqari, vektor modellar orqali joyning relyefini tasvirlash ham juda qulaydir. Bunda davomiy chiziqlar yoki gorizontallar, TIN (Triangulatsiyalangan nomuntazam tarmoq) kontur chiziqlar va boshqa shakllardan foydalaniladi.
GATda tahliliy ishlarni olib borishda yoki joyning tafsilotlarini tasvirlashda asosan vektor texnologiyaga asoslaniladi, shuning uchun ham geoaxborot tizimida vektor formatlar keng qoʻllaniladi. Bunday formatning koʻplab qoʻllanilishiga yana bir sabab – bunday format orqali koordinatalarni, atribut ma’lumotlarni, ma’lumotlar bazasi tuzilmalarini saqlash va ularni tasvirlash birmuncha qulay

Xulosa

Vektor model koordinatali geometriya yordamida
aniqlanadigan alohida nuqtalar, chiziqlar va maydonlardan tashkil topadi. Vektorlar grafik obyektlar hisoblanadi va aniq yoʻnalish, uzunlik va shaklga ega boʻladi. Vektor modellar bilan joyning relyefini tasvirlash juda qulay.Vektorli tasvirda fayl hajmi kichik boʻladi,proyeksiyalab oʻzgartirishda qulay,mavzuli kartani chiqarishga qulay ,tahrirlash oson

Foydalanilgan Adabiyotlar

• 1.Oʻzbekiston Respublikasining Yer Kodeksi (1998 – yil 30 aprel)
• 2. Oʻzbekiston Respublikasining „Standartlashtirish toʻgʻrisida”gi Qonuni
• (1993 - yil 28 - dekabr, 1002-XII-son).
• 3. Muhammadiyev J .Axborot xavfsizligini huquqiy ta’minlash.
• http://huquqburch.uz/uz/article/2817/
• 4. Bernhardsen T. Geographic Information Systems: An Introduction. John
• Wiley and Sons. (2002) 435 pages.
• 5. Bolstadt P. GIS Fundamentals: A First Text on Geographic Information
• Systems, 4th edition. (2012) 674 page

E’tiboringiz uchun rahmat