‘Tirilish’

‘Tirilish’

Lev Tolstoy (1828-1910)

AZIZBEK SUVONQULOV

Lev Tolstoy

• Qalam ustasi 1828 yil 9 sentyabr onasining Yasnaya Polyana mulkida joylashgan Tula viloyatida tug`ilgan. Lev Nikolaevich Tolstoyning oilasi katta edi
• Leo zodagon oilaning to'rtinchi farzandi edi, shuning uchun u qarindoshlarining e'tiboridan mahrum emas edi . Birinchi avtobiografik hikoyasi "Bolalik“ . Boshqa hikoyalari hikoyalar: "Kazaklar" (1852), "O'smirlik" (1854), "Sevastopol hikoyalari" (1854) - 1855), "Yoshlik" (1857) .
• 1910 yil noyabr yozuvchi uchun halokatli bo'ldi: u kasal bo'lib, temir yo'l vokzali boshlig'ining uyida qoldi va u erda 20 noyabrda vafot etdi. 

«Tirilish»

• Tolstoy dahosining 10 yillik mehnati (1889 ─ 1899) samarasi o‘laroq dunyoga kelgan asarda adib o‘z zamonasidagi voqelikni tasvirlagan bo‘lsa-da, insoniyatning barcha zamonlariga xos muammolarni ochib bergan.
• Asar 19 asrning o'rtasida yozilgan va Rossiya muxlislarining g'amxo'rlik harakatiga qarshi chiqishiga oidAsar, "realizm" janrida yozilgan va o'z ichiga g'amxo'rlik, romantizm, psixologiya, milliy xarakteristikalar kabi bir qancha ko'rinishlarni oladi
• Romanni Lev Nikolayevich o‘z ana'anasiga sodiq qolgan holda «tolstoycha» uslubda yakunlaydi. Yana dinga, Parvardigorning kitobiga murojaat qiladi. Nexlyudov hayotidagi barcha adolatsizlik, yo‘ldan ozishlarning zamiri nimadaligiga dindan javob topadi..

Tolstoy dunyoqarashida tobora kuchayib borayotgan ziddiyatlar uning so‘nggi yirik asarlaridan biri — «Tirilish» romani (1889—99)da o‘z aksini topdi. Xdyotda bo‘lib o‘tgan oddiy voqea — bir sud jarayoni asosida yaratilgan bu asarda Tolstoy ijtimoiy adolatsizlikka asoslangan jamiyatning ichki, ma’naviy asoslarini ochib tashlaydi

• Tolstoy dunyoqarashida tobora kuchayib borayotgan ziddiyatlar uning so‘nggi yirik asarlaridan biri — «Tirilish» romani (1889—99)da o‘z aksini topdi. Xdyotda bo‘lib o‘tgan oddiy voqea — bir sud jarayoni asosida yaratilgan bu asarda Tolstoy ijtimoiy adolatsizlikka asoslangan jamiyatning ichki, ma’naviy asoslarini ochib tashlaydi

«Tirilish»dagi markaziy ijtimoiy muammo qamoqxonalarda chiriyotgan umrlar va bunga odatiy holdek qaraydigan, «qora frak kiyib, tilla hoshiyali pensne» taqib olgan sudyalar, prokurorlarning xudbinligi haqida.
Sholcha o‘g‘irlab qo‘lga tushgan yesir bolakayni so‘roq qilishayotganda Nexlyudov o‘zicha mulohaza qiladi. «Bu bola qandaydir bir boshqacha yovuz emasdir axir, uning oddiygina odam ekanligini hamma ko‘rib turibdi-ku. U xuddi ana shunday odamlarni yetishtiradigan muhitda yashagani uchungina jinoyatkor bo‘lgan axir. Mana shunday bolalar bo‘lmasligi uchun esa bunday baxsiz zotlarning paydo bo‘lishiga sababchi bo‘lgan sharoitlarni yo‘q qilishga harakat qilish lozim. Biz esa nima qilyapmiz? …….