Tishning qattiq to'qimalari: emal, sement va dentinlarning rivojlanishi va tuzilishi. Toj va ildiz qismidagi pulpa. Periodont va paradont. Tish qattiq to'qimasi

Emalning mineral komponentlari.
Bu komponentlar kristall tur tuzilishli birikmalar shaklida namoen bulib A(vo)Kformulaga muvofik keladi. Bunda A=sa,va, kadmiy, strontsiy; V=ro,Si,As,CO; K=OH,Br, J,Cl.
1 gidroksiapatit sa(ro)(on) 75%. Gap minerallashgan tukimalarda eng kup uchraydi.
2 karbonatapatit kap 19%. Sa(ro)so yumshok, kuchsiz kislota va ishkorlarda eruvchan, tez buziladi.
3 xlorapatit sa(ro)Sl 14,4% yumshok
4 strontsiyli apatit sap sa Sr(Ro) 0,9%. Mineral tukimalarda uchramaydi. Notirik tabiatda uchraydi.
1-2% mineral moddalar noapatit birikmalar xolida ya'ni fosforlangan sa, dikaltseferatlar, ortokaltsefosfatlar xolida uchraydi. Sa/R nisbatining ideal mikdori 1,67 ga teng. Ammo sa ionlari xususiyatlari buyicha uxshash bulgan va, Sr,Mg Bilan urin almashinishi mumkin. Bunda kaltsiyning fosforga nisbati kamayib 1,33% gacha etishi mumkin. Bunda apatitning xossalari uzgarib, emalning tashki faktorlarga nisbatan rezistentligi pasayadi. Gidroksil guruxlarning ftor bilan almashinishi natijasida mustaxkamligi va kislotaga chidamliligi gapdan ustun bulgan ftorapatit xosil buladi.
Sa(ro)(on)+F=Sa(ro)FOn gidroksiftorapatit
Sa(ro)(on)+2F=Sa(ro)F ftorapatit
Sa(ro)(on)+20F=10saF+6RO+2on ftorid sa
SaF mustaxkam, kattik, ishkorlanuvchan. Ishkoriy tomonga uzgarganda emal buziladi, flyuoroz yuzaga keladi.
Apatit kristallarining fizik kimyoviy xossalari.
Kristallarning eng asosiy xususiyatlaridan biri uning zaryadi xisoblanadi. Agar gapda sa koldiklari 10ta bulsa 2*10=3*6+1*2=20+20=0 ga teng buladi.
Gap elektroneytraldir, strukturasida 8ta sa-sa(ro)ionlari saklanganda 2*8 20=16<20 buladi va gap kristallari manfiy zaryadga ega buladi. Shuningdek gap musbat zaryadlanishi xam mumkin. Bunday kristallar chidamsiz buladi.ular reaktsion kobiliyatga ega buladi va yuz elektrokimyoviy nomuvofiklik paydo buladi. Ionlar gidratli kobik bilan uralgan bulib, apatit yuzasidagi zaryadni neytrallaydi. Bunda kristall kayta mustaxkamlikka erishadi.

1. Kristallni yuvib turuvchi eritma orasida ion almashinuvi bu eritma sulak va gidrat kobikli tish milk suyukligi xisoblanadi. Bunda kristall zaryadini neytrallovchi ionlar utadi (sa,ro,so, tsitrat,Sr). Ba'zi ionlar tuplanishi va shuningdekkristallarning ichkarisiga kirmay turib ularni osongina tark etishi xam mumkin. Ularga K va Sl ionlari misoldir. Boshka ionlar kristallarning yuza kavatiga kiradi. Ularga Na, F ionlari kiradi. Bu boskich bir necha dakika davom etadi.

2. Bu boskichda kristall yuzasi va gidratli kobik urtasida ion almashuvi sodir buladi. Bunda kristall yuzasidan ion uzilib, gidratli kobikdagi boshka ion bilan almashadi.
Natijada yuza zaryadi kamayadi yoki neytrallanadi va kristall mustaxkamlikka erishadi. Bunda Sr, Na,F, Co, P, Ca ionlari kiradi. Bu boskich bir necha soat davom etadi
3.Yuza kavatdan kristallning ichkarisiga ionlar utishi ya'ni kristall ichi ion almashinuvi. Bu boskich uta sekin amalga oshadi. Sa, F, Sr, Pa ionlari bilan boglik.