|
Хo’jаlik muоmаlаlаrining mаzmuni
|
Summа, ming so’m
|
Schyotlаr kоrrеspоndеnt-siyasi
|
Dеbеt
|
Krеdit
|
1.
|
Хоm аshyo vа mаtеriаllаrgа
|
15009
|
2010
|
1010
|
2.
|
Yоnidg’i vа elеktrоenеrgiya
|
600
|
|
|
3.
|
Аsоsiy ish hаqi vа ish hаqigа аjrаtmаlаr
|
1009
|
2010
|
6710
6520
|
4.
|
Bilvоsitа (egri) mаtеriаl хаrаjаtlаri
|
140,8
|
2010
|
2510, 1010
|
5.
|
Bilvоsitа (egri) ish hаqi хаrаjаtlаri
|
350,8
|
2010
|
2510, 6710
|
6.
|
Yordаmchi ishlаb chiqаrish
|
340
|
2310
|
6710; 6520;
|
|
Mаhsulоt tаnnаrхigа yordаmchi ishlаb chiqаrish хаrаjаtlаri qo’shilаdi
|
340
|
2010
|
2310
|
|
Tаyyor mаhsulоtning оmbоrgа tоpshirilishi аks ettirilаdi
|
17449,6
|
2810
|
2010
|
Cays study metodini qo’llash uchun topshirilarga namunalar:
1-topshiriq
Kichik korxona kostyum-shim tikib sotishni yo‘lga qo‘ydi. Kostyum-shimni materialini 30%i jun va qolgan 70% sun'iy toladan iborat bo‘lib, rangi qora, tezda g‘ijim bo‘lmaydi. Uni shu yilgi moda bo‘yicha tikilgan.
Kostyum shimni sentyabr oyidan bozorda sotish boshlandi. Sentyabr oyidan fevral oyiga qadar sotish hajmi va foyda narxni o‘zgarishiga ko‘ra quyidagicha bo‘ldi:
|
Sentyabr
2007y.
|
Oktyabr
2007y.
|
Noyabr
2007y.
|
Dekabr
2007y.
|
Yanvar
2007y.
|
Fevral
2007y.
|
Kastyum-shimning o‘rtacha narxi, ming so‘m
|
600
|
700
|
750
|
600
|
550
|
520
|
Sotish hajmi, dona
|
500
|
500
|
600
|
600
|
500
|
300
|
Olingan foyda, ming so‘m
|
5000
|
10000
|
15000
|
6000
|
2500
|
600
|
Berilganlar asosida shu mоdеldаgi kоstyum-shim tikishni dаvоm ettirish kеrаkmi yoki yo’q. Qаndаy qаrоr qаbul qilinsа to’g’ri bo’dаdi?
Buning uchun:
A) talab elastikligini hisoblang.
B) talab elastikligi va foydani o‘zgarishiga qarab xulosa chiqaring va qaror qabul qiling.
Qaror qabul qilish uchun siz yana qanday ma’lumotlar yiqqan bo‘lar edingiz?
2-topshiriq.
Kichik korxonada ayollar ko‘ylagi tikiladi. Tayyor mahsulotda ish haqining ulushi 30%. Kichik korxonada 10 ta tikuvchi ishlaydi. Oylik, sotish hajmi va foyda quyidagicha:
Oylar
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
V
|
VI
|
VII
|
VIII
|
IX
|
X
|
Sotish hajmi mln.so‘m
|
1,5
|
1,2
|
1,4
|
1,5
|
1,51
|
1,49
|
1,48
|
1,45
|
1,4
|
1,3
|
Olingan foyda mln.so‘m
|
0,3
|
0,15
|
0,2
|
0,12
|
0,12
|
0,12
|
0,12
|
0,11
|
0,10
|
0,095
|
Korxona egasi tayyorlanayotgan ko‘ylaklar uchun olinayotgan materiallarning narxi ortib borayotgani, lekin tayyor ko‘ylaklarning narxini oshirish, xaridorni yo‘qotishga olib kelishini hisobga olib, noyabr oyidan boshlab ish haqini umumiy xarajatlardagi ulushini 20 foizga tushirishini e’lon qildi? Siz qanday qaror qabul qilasiz? Qaroringizni asoslang. Qaror qabul qilish uchun yana qanday ma’lumotlar to‘plagan bo‘lar edingiz?
3-tоpshiriq.
Mikrokeysga misol bo‘laoladigan quyidagi muammoli vaziyatga diqqat qiling: Malikaning oldida, yaqin kelajagida ikkita muqobil yo‘l, boshqacha qilib aytganda loyiha turibdi. Birinchi yo‘l, to‘rt yil davomida bankda oddiy xizmatchi bo‘lib ishlab, yiliga 216 mln. so‘m daromad topish.
Ikkinchisi - bir yil «Bank-moliya akademiyasi»da o‘qib, malakani oshirish. Malaka oshirish uchun 17 mln. so‘m to‘lanadi. Akademiyani tugatgach, unga uch yil mobaynida tijorat bankida marketing bo‘limi boshlig‘i o‘rnini va’da qilishyapti. Bu uch yil davomida uning maoshi har yili 5 mln. so‘mdan ortiq bo‘lishi mumkin.
Malika qaysi yo‘lni tanlagani ma’qul? Siz qanday qaror qabul qilgan bo‘lar edingiz? Tanlagan yo‘lingizni to‘g‘riligni qanday asoslab bergan bo‘lar edingiz?
Talabalar javob berayotganda o‘qituvchi bu muammoni yechishda inson kapitaliga investitsiya nuqtai nazaridan yondashib, hisob-kitob qilish va uning asosida qaror qabul qilinishiga e’tibor berishi kerak.
Topshiriq individual yoki kichik guruhlarga mo‘ljallab tayyorlanishi mumkin. Shnga ko‘ra muhokama jarayonida har bir talaba yoki kichik guruh zarur hisob-kitoblarni bajaradi, o‘z fikrini aytadi, bildirilgan fikrlar juda xilma-xil yoki o‘xshash bo‘lishi mumkin. O‘qituvchi ularga yakun yasab, qaysilari alohida diqqatga sazovor ekanini ajratib ko‘rsatadi. Munozaraga yakun yasaydi.
Vaziyatni baholab, unga har bir o‘quvchi – talaba o‘zi mustaqil ravishda munozorada qatnashib, o‘zi yechimini topib qaror qabul qilishi lozim.
Lekin doimo yodda tutish kerakki, real hayotda qaror qabul qilish muhim ahamiyatga ega bo‘lgan faktlar, dalillar, raqamlarni unchalik ahamiyatga ega bo‘lmaganlaridan ajratish muhim ahamiyatga ega.
Talabalarni ishlab chiqarish amaliyoti ham ularga vaziyatni o‘rganish asosida qaror qabul qilishga o‘rgata olmaydi. Aynan mana shu metod bu borada katta yordam beradi. Bu usulda ma’lum muammo bo‘yicha har bir talabaning o‘z fikr-mulohazasi tinglanib ma’lum bir yechim tanlanadi. Uslub bo‘yicha dars o‘tishni mantiqiy izchillikda yuqoridagi sxema orqali ko‘rsatish mumkin
Do'stlaringiz bilan baham: |
