Toshkent 2022 4-topshiriq

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

O’quv reja, baxo va baxolash fani bo’yicha

AMALIY ISHI

Bajardi : PRE001-1-guruh talabasi

Abdazimov Fazliddin
Tekshirdi : Yusupova Zamira

Toshkent 2022
4-topshiriq
Savollar:
1. “O‘quv yutuqlarini baholashning zamonaviy vositalari” mavzusi yuzasidan konkret misollar keltiring.
2. “Pedagogik monitoring funksiyalari” mavzusini yoritib bering.
3. “Baholash va axborot texnologiyalari” mavzusi yuzasidan konkret misollar keltiring.
Javoblar:
1. Inson tomonidan amalga oshiriladigan har qanday faoliyatni baholash mumkin va kerak, bu ayniqsa bilim olishda muhim ahamiyatga ega. Ta'lim natijalarini baholashning zamonaviy vositalari uni eng qisqa vaqt ichida amalga oshirishga imkon beradi, shu bilan birga ular birinchi navbatda mavjud ta'lim usullarida rivojlanish zonalarini aniqlashga qaratilgan. O'qituvchi bunday baholashni mustaqil o'tkazishi mumkin, bu juda qulay. O’qituvchining o’qitish jarayonini nazorat qilib borishi, o’quvchilar bilimini tekshirishi va baholashi o’qitish jarayonining majburiy elementidir. Tekshirish bilimlarni mustahkamlash va aniqlashtirishga xizmat qiladi, chunki uzoq vaqt tekshirishsiz qolgan bilimlar oson unutiladi. Bilimlarni takrorlash yangilarini o’rganish uchun tayanchdir.Tabiatshunoslik darslarida o’tilgan materialni takrorlash va umumlashtirish yangi mavzuni o’rganish jarayonida va uni o’rganishdan keyin, shuningdek har bir chorak hamda yil oxirida o’tkaziladi.Takrorlashning turli uslublari mavjud. Hammadan avval bu:ko’rilgan diafilmlar yoki kinofilmlar, suratlar, kontur kartalar bo’yicha suhbat vaqtida, o’quvchilar tomonidan tajribalar o’tkazilayotganida;
masalalar yechish va mashqlar bajarilayotganida;
qiziqarli savollarga javob berilayotganda bilimlarni umumiy yoki individual tekshirishdir.
Takrorlash turlaridan biri o’quvchilar bilimini og’zaki hisobga olishdir, u har bir darsda butun sinfni umumiy so’rash yoki ayrim o’quvchilardan individual so’rash ko’rinishida o’tkaziladi. Umumiy so’rashning qimmati shundaki, bunda javob berishga ko’proq sondagi o’quvchilarni jalb qilish va sinf e‘tiborini ushlab turish imkoniyati bo’ladi. Biroq ayrim savollarga olingan javoblar har bir o’quvchi bilimlarining chuqurligini aniqlashga imkon bermaydi va ularga o’z fikrlarini ravon hikoya tarzida bayon qilish ko’nikmalarini rivojlantirishga halaqit beradi. Shuning uchun ham individual so’rash, ya‘ni ayrim o’quvchining ravon hikoyasi so’rashning asosiy turi hisoblanadi.
So’rash jarayonida o’qituvchi o’quvchilarning bilimlari naqadar aniqligi va fahmlab olinganligini, ularning o’rganilayotgan jonsiz tabiat ob‘ektlari, o’simlik va hayvonlar to’g’risidagi tasavvur va tushunchalarini qanchalik to’g’ri ekanligini aniqlash kerak bo’ladi. Shunga ko’ra materialni faqat og’zaki bayon qilinishi bilan qanoatlanib qolmaslik kerak. Talab qilish kerakki, o’quvchilar javoblarida kuzatish natijalaridan foydalansinlar, o’z hikoyalarini o’qituvchi materialni tushuntirishda foydalangan jadval, model va boshqa o’quv qurollarini ko’rsatish bilan birga olib borsinlar.
Alohida o’quvchidan so’rashning butun sinf bilimlarini mustahkamlashga yordam berishi munosabati bilan sinf e‘tiborini har bir javobga qaratilishiga erishish kerak. Sinf e‘tiborini faollashtirish uchun savolni butun sinfga berish, keyin tayinli o’quvchini javobga chiqarish lozim. Bu barcha o’quvchilar diqqatlarini to’plashga va materialni xotirada tiklashga majbur qiladi. Bundan tashqari javob beruvchi o’quvchi yo’l qo’ygan xato va noaniqlikni tuzatish, uning javobini to’ldirish va qo’shimcha savollar berish uchun butun sinfga javobni kuzatib borishni taklif qilish kerak. O’qituvchi javob berayotgan o’quvchiga e‘tibor berish bilan birga butun sinfni o’z nazorati ostida ushlab turmog’i lozim. O’quvchilar e‘tiborini bo’shashganligini o’z vaqtida payqash va uni tiklash usullarini topish, chekinish harakatlarini o’z vaqtida payqash va bartaraf qilish g’oyat muhimdir.
Bilimlarni yozma tekshirish. Tekshirishning bu turi savollarga yozma javob berish yoki yozma topshiriq bajarish tarzida o’tkaziladi. Yozma ishlar uchun o’rganilgan ob‘ektlarni sanab berish bilan bog’liq bo’lgan:
tabiat hodisalari, landshaftlarning ayrim elementlari va odamlarning xo’jalik faoliyatlari o’rtasidagi aloqa yoki o’zaro bog’liqlikni ochib beruvchi;
bolalarning tabiatshunoslik tushunchalarini bilib olganliklarini aniqlovchi;
tabiatdagi kuzatish va natijalarni ta‘riflashni mo’ljallagan, tabiiy ob‘ekt yoki jarayonlarni rasmlar chizish yordamida tasvirlash;
tabiat ob‘ektlarini tanib olish bilan bog’liq bo’lgan savollar taklif qilinadi.
Bilim, uquv va ko’nikmalarni baholash. O’quvchilarning og’zaki javoblari ularning bilimlarini aks ettiradi va o’qituvchi tomonidan har bir o’quvchining qanday o’zlashtirayotganligini, u o’quv materialini qanchalik egallaganligini ko’rsatuvchi baholar bilan qadrlanadi. Shuning bilan birga ular ma‘lum darajada o’qitishning sifatini ham aniqlaydi, chunki o’quvchilar bilimi uning asosiy o’lchovidir.
Bilimlarni baholash intensivligini oshirish uchun bir necha o’quvchilardan bir vaqtda so’rash uslubini qo’llash mumkin.
O’quvchilar bilimini tekshirishdagi umum metodik talablar. Darsga tayyorlana turib o’qituvchi o’quvchilar bilimini hisobga olishning mazmuni, metod va shakllarini yaxshi o’ylashi kerak. O’qituvchi payqagan bilimlardagi xatolar va kamyailiklar individual topshiriqlarni bajarilishida bartaraf etilishi lozim. Hajman katta bo’lmagan nazorat ishlar o’quvchilarni ortiqcha band qilmasin (orfografik xatolar tekshirish paytida tuzatilib boriladi va ona tili darslarida ishlab chiqiladi). O’quv materialini o’zlashtirilishini tekshirishda bolalar bilimlarini faqat o’tgan dars topshirio’yicha emas, balki butun mavzu materiali bo’yicha aniqlash lozim. O’qituvchi qo’ygan savollar ayrim tabiat ob‘ektlari va hodisalari o’rtasidagi sababiy aloqalar hamda o’zaro bog’lanishlarni ochib bermog’i zarur.
2. “Pedagogik monitoring funksiyalari” mavzusini yoritib bering.
Pedagogik monitoring texnologiyasi:
talim faoliyati natijalarini tashkiliy va axborot ishlab chiqarishdan boshqarish jarayoni;
qo'llab-quvvatlangan jarayonlarini, loyihalashtirilgan talim natijalari bo'yicha pedagogik tizim va pedagogik harakatlar oshirish;
ta'lim sifatini standartlashtirilgan kursatkichlarini nazarat qilish va ishlab chiqarish buyicha ish-harakat usullari va ishlab chiqarishni o'zida ifoda etuvchi hususiyat.
Pedagogik monitoring – texnologiya jarayonga qo’shish bo’lib u tayyorlash, bevosita ijro etish va umumlashtirish bosqichlardan iborat.
Tayyorlov harakatdagi quyidagi ishlab chiqarishning yechimini topishni ko’zda tutadi:
Monitoring monitoringdan ko’zlangan yakuniy natijalari va maqsadlari aniq ifodalanadi nazorat, o’rganish, tadqiqot qilish, chunki kelgusida bajariladigan ishlar mazmuniga bog'liq. Monitoring obektining ko’rsatgichlari va mezonlarini aniqlanadi. Axborot, ularga qo'shish usuli yig'iladi amalga oshirish mexanizmlarini kengaytirish, o'lchashlar chastotasi . Axborot yigib ularga beradigan shahslar, bajaruvchilar tayinlanadi. Olingan axborotni iste'molchilar aniqlanadi.Imkon berish monitoringi ta'minlovchi kompyuter dasturi ishlab chiqiladi. Axborot technologiya keng ko’lamda qo'ng'iroq kuyidagilarni ta'minlaydi:
monitoring muntazam yoki rejaga qarab kuzatishni;
katta xajmdagi axborotni tez yig'ish, tahlil qilish va grafik ishlab chiqarish.
3.“Baholash va axborot texnologiyalari” mavzusi yuzasidan konkret misollar keltiring.
Ta'limni baholash
Sohasida pedagogika, baholash a o'quvchilarning o'quv jarayonida olingan natijalarni qayd etish va baholashning tizimli jarayoni. Shunday qilib, baholash maktab dasturida belgilangan ta'lim maqsadlarini hisobga olgan holda amalga oshiriladi. Boshqa tomondan, baholash turli yo'llar bilan amalga oshirilishi mumkin: testlar (yozma yoki og'zaki), maqolalar yoki monografiyalar orqali, shuningdek, o'quvchilarning sinfdagi ishtirokini va boshqalarni hisobga olgan holda.Biroq, ba'zi mualliflar baholash usulini imtihonlar va testlar orqali sub'ektiv va etarli emas deb hisoblashadi, chunki ular har doim ham o'quvchining qobiliyatlari va bilimlarini aks ettirmaydi. Demak, ko'p joylarda tizim doimiy baholash, bu erda o'quv jarayoni doimiy ravishda olib boriladi, bu esa talabaga ularning rivojlanishini kuzatish va o'z bilimlarini nazorat qilish imkonini beradi.
Diagnostik baholash
Nima diagnostik baholash deb ataladi kurs boshida sodir bo'ladi va u ilgari talabalar tomonidan olingan bilimlarning holatini bilishga harakat qiladi. Shu ma'noda, diagnostik baholash o'quvchining ma'lum mavzularga yoki faoliyatga bo'lgan moyilligini va munosabatini, shuningdek, o'quv jarayoni uchun foydali bo'lishi mumkin bo'lgan ba'zi qobiliyat yoki ko'nikmalarni bilish va o'zlashtirishni aniqlash uchun asosiy ma'lumotlarni taqdim etadi.
Formativ baho
Nima shakllantiruvchi baho deyiladi o'qitish jarayoni bilan bir qatorda muntazam ravishda va doimiy ravishda ishlab chiqiladigan baholash jarayoni, o'quv yili davomida va bu o'qituvchilarga o'quvchilarning o'quv jarayonlarini takomillashtirish maqsadida o'qitish strategiyalari va didaktik faoliyatlarini qayta ko'rib chiqish, qayta tuzish yoki qayta ko'rib chiqish imkoniyatini beradi. Shu ma'noda, shakllantiruvchi baho - bu rivojlanish va takomillashtirish maqsadida ta'lim jarayonlari to'g'risida qimmatli ma'lumot beradigan faoliyat.
Faoliyatni baholash
Kabi tashkiliy yoki institutsional darajada ishlashni baholash deyiladi kompaniya tomonidan o'z funktsiyalarini bajarishda xodimning ish faoliyatini baholash jarayoni. Shunday qilib, u lavozimning maqsadlari va majburiyatlarini bajarish, shuningdek, ishchi kutgan natijalarga erishgan natijalar va kutilgan natijalarga erishgan real natijalar kabi jihatlarni ko'rib chiqadi. Shu ma'noda, bu umuman ishchining hissasi qadrlanadigan jarayon bo'lib, o'zgarishlar va yaxshilanishlarni taklif qilish uchun asos bo'lib xizmat qiladi.
O'z-o'zini baholash
O’z-o'zini baholash va inson o'zi haqida baho beradigan usul, yoki siz o'zingiz xohlagan qiymatga ega bo'lishni xohlaysiz. Shunday qilib, bu o'quv jarayonlarida ham, ishda ham, shaxsiy va ma'naviy sohada ham juda foydali. O'z-o'zini baholash, xuddi shu tarzda, tashkilot yoki tashkilot o'zining kuchli va zaif tomonlarini o'lchash, jarayonlari va umuman uning faoliyatini ko'rib chiqish uchun o'zi bajaradigan ko'rib chiqish jarayoniga murojaat qilishi mumkin.
Axborot texnologiyalari maʼlumotlarni boshqarish va qayta ishlash texnologiyalaridir. Odatda bu atama ostida kompyuter texnologiyalari tushuniladi. Axborot texnologiyalari sohasida turli axborotni EHM va kompyuter tarmoqlari orqali yigʻish, saqlash, himoyalash, qayta ishlash, uzatish kabi amallar ustida ishlar olib boriladi.Axborot texnologiyasi asosiy texnik vositalari sifatida hisoblash- tashkiliy texnikadan tashqari aloqa vositalari – telefon, teletayp, telefaks va boshqalar qo’llaniladi.Axborot texnologiyasi insoniyat taraqqiyotining turli bosqichlarida ham mavjud bo’lgan bo'lsa-da, xozirgi zamon axborotlashgan jamiyatining o'ziga xos xususiyati shundaki, sivilizatsiya tarixida birinchi marta bilimlarga erishish va ishlab chiqarishga sarflanadigan kuch energiya, xomashyo, materiallar va moddiy iste’mol buyumlariga sarflanadigan xarajatlardan ustunlik qilmoqda, ya’ni axborot texnologiyalari mavjud yangi texnologiyalar orasida yetakchi o'rinni egallamoqda.Bilim olishda, ya’ni ma’lum turdagi axborotlarni uzlashtirishda kompyuter tizimining yordami benixoya kattadir.Axborot qanday ko’rinishda ifodalanishidan qat’i nazar, uni yigish, saqlash, kayta ishlash va foydalanishda kompyuter texnikasining rolini quyidagilar belgilaydi:
Birinchidan, o'qitishda yangi axborot texnologiyalaridan foydalanish standart (an’anaviy) tizimga nisbatan o'quv jarayonini jadallashtirib, talabada ilmga qiziqishni oshiradi, ular ijodiy faoliyatini o'stiradi, bilim berishga differentsial yondashish, olingan bilimlarni takrorlash, mustaxkamlash va nazorat qilishni yengillashtiradi, talabani o'quv jarayonining sub’ektiga aylantiradi.
Ikkinchidan, yangi axborot texnologiyalaridan ta’lim-tarbiya jarayonida quyidagi shakllarda foydalanish mumkin bo’ladi.