Toshkent axborattexnologiyalari universiteti nukus filiali Kompyuter injeneringi yo'nalishi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT AXBORATTEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Nukus filiali
Kompyuter injeneringi yo'nalishi 5-kurs (sirtqi ta’lim) 1001-18 – guruh talabasi Sa'dullayeva Mukarramaning Elektron biznes fanidan
Mustaqil ishi
Mavzu:INTERNET IQTISОDIYOTDA NARXNI SHAKLLANTIRILISHI

Bajargan: Sa'dullayeva Mukarrama
Qabul qilgan: ____________________________
Nukus-2022
Mavzu:INTERNET IQTISОDIYOTDA NARXNI SHAKLLANTIRILISHI
REJA;

1. 
   Elektron biznesda narx siyosati
   
2. 
   Internetda narxni shakllantirish.
   
3. 
   Elektron tijoratning tovarlar taklifi va narxiga ta’siri.
   
4. 
   Bertran natijasining elektron savdodagi ahamiyati.
   
5. 
   Narxlar kamayishining o’z –o’zidan ko’rinishi.
   

Xulosa
FOYDALANILGAN adabiyotlar

1.Elektron biznesda narx siyosati
Internetda narx strategiyalarining shakllanishda narx hosil bo’lishning an’anaviy omillarni ham, internet auditoriyasi xususiyatlarini, internetning kommunikativ xarakterini ham hisobga olish lozim, ya’ni internetda narx hosil bo’lish an’anaviy marketingga qaraganda yanada egiluvchan bo’lishi kerak.
Masalan, firma virtual do’kon orqali an’anaviy tovarlarni taklif etsa, oddiy do’konlardagidan ko’ra pastroq narxlarning belgilanishi va bepul etkazib berilishining taklif etilishi tarmoq xaridorlari uchun rag’bat bo’ladi. Shu bilan birga, noyob tovar taklif etilgan bo’lsa-yu, uni faqat birta virtual do’konda xarid kilib olinadigan bo’lsa, maksimal narxlar belgilanishi asoslangan strategiya bo’ladi.
Narx siyosatiga tegishli aytilganlarga shuni qo’shish kerakki, internetda firmalarda sotiluvchi mahsulot narxining bir qismini boshqa shaxsga o’tkazish imkoniyati mavjud.
Ko’pincha bu reklama beruvchilarni jalb etish va ular reklamasini serverda berish hisobiga mumkin. Bu usuldan foydalanish o’z web-serverlarida reklamani joylashtirish bo’yicha xizmatlarni sotish orqali bu ma’lumotni yaratish va yoyish xarajatlarini to’liq yoki qisman qoplaydigan axborot mahsulotlarini tarqatuvchi kompaniyalarga xosdir. Narxlarni kamaytirishning boshqa usuli hamkorlikka malakali mijozlarni jalb etish hisobiga operastiyalari harakatlarini qisqartirishdir. Masalan, Goland banklari mijozlariga o’z hisobi bilan Internet orqali mustaqil operastiyalar o’tkazishni taklif etib, bunda omonatlar bo’yicha katta foizlar beradilar, chunki bunda bank operastiya faoliyatiga o’z xarajatlarni shunchalik pasaytiradiki, mijozga mustaqil operastiya ishni amalga oshirgani uchun «to’lash» imkoniga ega bo’ladi.
Internet bozori narx bo’yicha mukammalroq sanaladi. Chunki narxlar to’g’risidagi malumotlar ko’zgudek barcha sotuvchi va xaridorlarga yoki vositachilarga bir xil malum.
Elektron biznesda ko’pchilik tovarlar ananaviy biznestovarlariga qaraganda anchagina arzon. Arzon bo’lishiga tasir qiluvchi omillar:

1. 
   Savdo agentlari (vositachilar)- yani ular xaridorlarga ko’plab turdagi tovar va ularni narxlari borasida juda ko’p malumotlarni etkazib turadi va sotuvchilar ham u yoki bu tovarga raqobat jihatidan narx belgilashga yondashadi.
   
2. 
   Teskari aukstionlarning mavjudligi, yani bunday aukstionlarda xaridor sotuvchining belgilangan narxiga o’zini narxini taklif etishi mumkin.
   
3. 
   Erkin hududlarning mavjudligi.
   
4. 
   Venchur kapitali, yani ko’plab internet loyihalarni venchur kompaniyalari qiziqqan holda uzoq muddatli hamkorlikda amalga oshirilishi sanaladi. Ular ishning boshlashida zarar ham ko’rishi mumkin yoki katta yo’qotishlarga duch kelishi mumkin.
   
5. 
   Juda yuqori raqobatnarx arzon bo’lishiga xarajatlarning kamayganligiga sabab bo’ladi.
   

Xarajatlarning kamligiga esa quyidagi omillar sabab bo’ladi:
barcha ishlarni (buyurtmalarni, reklamani) insonning o’zi bajarishi, yani boshqa biron bir shaxsga to’lovlar yo’qligi;

1. 
   zaxiralar bilan bog’liq bo’lgan xarajatning cheklanganligi, bu electronic data interchange - EDI deb nomlangan tizim asosida amalga oshiriladi,hamda yetkazib berlishlar esa JIT (just in time) rejimiga asoslanishi;
   
2. 
   savdo bo’yicha uni tahlil qilish bo’yicha xarajatlarning kamligi.
   
3. 
   Call Center larning ananaviy ko’rinishiga nisbatan elektron biznesdagi istemolchiga ko’rsatilayotgan xizmatlarning arzonligi va aniqligi.
   
4. 
   raqamli tovarlar fizik jihatida etkazib berishni talab etmaydi.
   

Internetda bazi bir tovar va xizmatlarning narxlari yuqoriligiga sabab bo’luvchi omillar quyidagilar:

1. 
   Etkazib beruvchi kanal xarajatlari.
   
2. 
   Mukofot foizlarining to’lanishi, yani kompaniyalar o’z saytlarida boshqa firmaning magazinlarini reklama qilganlarida ularga mukofot foizlari to’lanadi. Savdo hajmining 7% dan 20% gacha bo’lgan miqdori.
   
3. 
   Saytni yaratish va uni boshqarish bo’yicha xarajatlar. Forester tadqiqot markazi (www.foresterreseach.com) tadqiqotiga ko’ra har birta konservativ sayt 1000$ dan 100.000$ gacha xarajatni talab etadi.
   
4. 
   Marketing va reklama xarajatlarning yuqoriligi. Boston Consulting Group (www.bsg.com) tadqiqotiga ko’ra elektron biznes bilan shug’ullanuvchi korxona o’z daromadining 43% ini reklama va marketingga sarflaydi, bu esa ananaviy biznesda esa o’rtacha 14,2% ni tashkil etadi.