Toshkent axborot texnologiyalari kasb-hunar kolleji

Kompyuter tarmoqlari

Xozirda kompyuterlarni qo’llashda ko’pgina foydalanuvchilar uchun yagona axborot makonini ta'riflovchi tarmoqlarni tashkil etish muxim axamiyatga ega. Buni butun dunyo kompyuter tarmog’i xisoblanmish Internet misolida yaqqol ko’rish mumkin.
Uzatish kanallari orqali o’zaro bog’langan kompyuterlar majmuiga kompyuterlar tarmog’i deyiladi. Bu tarmoq undan foydalanuvchilarni axborot almashuv vositasi va apparat, dastur xamda axborot tarmog’i resurslaridan jamoa bo’lib foydalanishni taminlaydi
Biz ikkita kompyuter orasida lokal tarmoq yoki bir biri bn aloqani ta’minlash uchun bizga RJ-45 konnektori o’rnatilgan tarmoq simi (Patchkord) kerak bo’ladi
Tarmoqlar tasnifi Kompyuter tarmoklarini ko’pgina belgilar, xususan xududiy ta'minlanishi jixatidan tasniflash mumkin. Bunga kura global, mintakaviy va lokal (maxalliy) tarmoklar farklanadi.
Global tarmoklar butun dunyo buyicha tarmovdan foydalanuvchilarni kamrab oladi va kupincha bir-biridan 10-15 ming km uzoklikdagi EXM va aloqa tarmoklari uzellarini birlashtiruvchi yuldosh orkali aloka kanallaridan foydalanadi.
Mintakaviy tarmoklar uncha katta bulmagan mamlakat shaxarlari, viloyatlaridagi foydalanuvchilarni birlashtiradi. Aloka kanallari sifatida kupincha telefon tarmoklaridan foydalaniladi. Tarmok uzellari orasidagi masofa 10-1000 km ni tashkil etadi.

Kompyuter tarmoq topologiyalari

Tarmoq topologiyasi - bu kompyuterlar aloqa kanallari birlashuvining mantiqiy sxemasi. Lokal tarmoqlarida ko’pincha quyidagi uch asosiy topologiyaning biridan foydalaniladi: monokanalli, aylanma yoki yulduzsimon. Boshqa ko’pgina topologiyalar shu uchtasidan kelib chiqadi. Tarmoq uzellarining kanalga kirish ketma-ketligini aniqlash uchun kirish uslubining o’zi zarur.
Kirish uslubi - bu moddiy darajada uzellarni birlashtiruvchi ma'lumotlarni uzatish kanalidan foydalanishni belgilovchi koidalar tuplamidir. Lokal tarmoqlarida eng keng tarkalgan kirish uslublari Ethernet, Token-Ring, Arenet sanaladi. Tarmoq platalari moddiy qurilma bo’lib, xar bir kompyuter tarmog’iga o’rnatiladi va tarmoq kanallari bo’yicha axborot uzatish xamda qabul qilishni ta'minlaydi.
Tarmoqning uchta asosiy topologiyalari mavjud:

• shina (bus), bunda hamma kompyuterlar bir aloqa liniyasiga parallel ulanadi va har bir kompyuterdan axborot bir vaqtda qolgan hamma kompyuterlarga uzatiladi.

yulduz (star), bunda bitta markaziy kompyuterga chetda qolgan kompyuterlar ulanadi, shu bilan birga har biri o‘zining alohida aloqa liniyalaridan foydalanadi.
halqa (ring), bunda har bir kompyuter axborotni har doim faqat bitta zanjirda kelayotgan kompyuterga uzatadi, axborotni esa faqat zanjirdagi oldinda kelayotgan kompyuterdan oladi va bu zanjir «halqa» bo‘lib birlashgan