Toshkent davlat agrar niversitet

tomonidan amalga oshiriladigan asosiy sug‘urta turlari. 

   

Jahonda  ish  olib  borayotgan  bir  necha  o‗n  minglab  katta-kichik  sug‗urta 

tashkilotlari, ularning filiallarining tuzilishi bir xil emas. Bu tashkilotlarni quyidagi 

guruhlarga bo‗lish mumkin: 

1) 

Fuqarolarning  barcha  tabaqalariga  xizmat  qiluvchi,  aksiyalari  birja  va 

boshqa yo‗l bilan sotiladigan erkin sug‘urta kompaniyalari. 

2) 

Xususiy aksionerlik sug‘urta kompaniyalari, bu tashkilotlarning xususiyati 

shundan  iboratki,  uning  aksiyalariga  ma‘lum  doiradagi  shaxslar  egalik  qiladilar. 

Jamiyat qarori bilan ishonchli kishilarga ularni aksiyalari sotilishi mumkin. 

3) 

Davlat  sug‘urta  kompaniyalari,  ularning  aksiyalariga  davlat  to‗la  yoki 

qisman  egalik  qiladi.  Bundan  tashqari  davlat  tomonidan  ayrim  ixtisoslashgan 

sug‗urta tashkilotlari barpo qilinishi mumkin. 

4) 

O‘zaro  sug‘urtalash  jamiyatlari.  Ayrim  ishlab  chiqarish  sohalarida 

bunday  sug‗urta  kompaniyalari  tuzilib,  ularni  asosiy  maqsadi  foyda  olish 

bo‗lmasdan, murakkab vaziyatlarda bir-birlariga o‗zaro yordam ko‗rsatishdir. 

5) 

Ayrim  sanoat  va  savdo  tarmoqlariga  xizmat  qiluvchi  ixtisoslashgan 

sug‘urta  tashkilotlari.  Masalan:  aviatsiya  sohasida  sug‗urtalash  chegaralangan 

bo‗lgani uchun, ular o‗z tarmoqlari bo‗yicha ixtisoslashgan tashkilotlarni tuzadilar.  

Bundan  tashqari  ―Lloyd‖  sug‗urta  tashkilotiga  o‗xshash  sug‗urta  sindikatlari 

ham mavjud. 

Sug‗urta  tashkilotlari  ixtisoslashgan  va  ixtisoslashmagan  asosda  o‗z  ishlarini 

tashkil  qiladilar,  ixtisoslashmagan  sug‗urta  tashkilotlari  sug‗urtaning  bir  necha 

turlari  bo‗yicha  o‗z  faoliyatlarini  amalga  oshiradilar.  Ixtisoslashgan  sug‗urta 

tashkilotlari ko‗pincha bir-ikki ixtisoslik yo‗nalishlarida ish olib boradilar.  

Sug‗urta tashkilotlari sug‗urta obyektlari va tavakkalchiliklar  turlari bo‗yicha 

ham guruhlanadilar. Dastlab shuni aytish kerakki, bunday ixtisoslashish 1978-yil 1 

yanvardan boshlab tashkil qilingan Yevropa iqtisodiy hamkorlik tizimida to‗laroq 

---

o‗z ifodasini topgan. Bu tizimda sug‗urtaning barcha turlari ikki guruhga bo‗linadi: 

uzoq muddatli va qisqa muddatli umumiy sug‗urta guruhlariga. 

   

Uzoq muddatli sug‘urta turlariga quyidagi sug‘urta yo‘nalishlari kiradi: 

1. 

Hayotni va annuitetni sug‗urtalash. 

2. 

Nikoh va farzand tug‗ilishi sug‗urtasi. 

3. 

Uzluksiz sog‗liq sug‗urtasi. 

4. 

Tonting  (davlat  tomonidan  kredit  shirkatlari  bilan  qarz  munosabatlari) 

sug‗urtasi. 

5. 

Kapitalni qaytarish sug‗urtasi. 

6. 

Pensiya sug‗urtasi. 

7. 

Boshqa  turdagi  uzoq  muddatli  sug‗urtalar.  Sug‘urtaning  qisqa  muddatli 

umumiy turlari: 

1. 

Baxtsiz hodisalardan sug‗urtalash.  

2. 

Betoblik sug‗urtasi. 

3. 

Avtomobil sug‗urtasi. 

4. 

Temir yo‗l vagonlari sug‗urtasi. 

5. 

Samolyotlar sug‗urtasi. 

6. 

Kemalar sug‗urtasi. 

7. 

Yuklar va transport sug‗urtasi. 

8. 

Mulklarni yong‗in va tabiiy ofatlardan sug‗urtalash. 

9. 

Transport haydovchilarning fuqarolik javobgarligi sug‗urtasi. 

10.  Avtokompaniya egalarini fuqarolik javobgarligi sug‗urtasi. 

11.  Kema egalarining fuqarolik javobgarligi sug‗urtasi. 

12.  Umumiy javobgarlik sug‗urtasi. 

13.  Kredit sug‗urtasi. 

14.  Xodimlarni zarardan sug‗urtalash. 

15.  Moliyaviy zararlar sug‗urtasi. 

16.  Sud xarajatlari bo‗yicha to‗lovlar sug‗urtasi. 

 

---