Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali iqtisodiyot fakulteti oziq-ovqat va qishloq xoʻjaligi iqtisodiyoti kafedrasi

---

1 
OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY VA OʻRTA MAXSUS TAʼLIM VAZIRLIGI

 
TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI
SAMARQAND FILIALI
 
 
IQTISODIYOT FAKULTETI
OZIQ-OVQAT VA QISHLOQ XOʻJALIGI IQTISODIYOTI 
KAFEDRASI 
 
STRATEGIK BOSHQARUV 
 fanidan 
MAʻRUZALAR MATNI 
Bilim sohasi:
200000 
300000 
– Ijtimoiy fanlar, jurnalistika va axborot 
– Ijtimoiy fanlar, jurnalistika va axborot 
Ta’lim sohasi:
230000 
310000 
– Iqtisod 
– Ijtimoiy va xulq atvorga mansub fanlar 
Ta’lim yoʻnalishi:
5230100 
5230100 
– Iqtisodiyot (qishloq xoʻjaligi iqtisodiyoti) 
– Iqtisodiyot (oziq ovqat va resurslar iqtisodiyoti)
 
60310500 – Raqamli iqtisodiyot 
 
 
 
 
 
 
 
 
Samarqand – 2022 
 

---

2 
MUNDARIJA 
KIRISH .................................................................................................................. 5 
1-MAVZU. STRATEGIK BOSHQARISH JARAYONI ........................................ 6 
1. Strategiya va Strategik boshqaruvning mazmuni. ............................................... 6 
2. Strategik boshqaruvning beshta vazifasi ............................................................. 7 
3. Strategik boshqarish jarayonining ta’rifi ........................................................... 10 
4. Strategik boshqarish ijrochilari ......................................................................... 11 
5. Strategik rejalashtirish va uning afzalliklari ...................................................... 12 
Nazorat savollari: ................................................................................................. 12 
2-MAVZU. STRATEGIYA YARATISHNING VAZIFALARI .......................... 13 
1. Strategik koʻrishni shakllantirish ...................................................................... 13 
2. Kompaniya maqsadlarini oʻrnatish ................................................................... 14 
Vazifa va mavqeidan kelib chiqib strategiyani ifodalash ...................................... 14 
3. Uzoq muddatli va qisqa muddatli maqsadlar .................................................... 15 
4. Strategiyani ishlab chiqish ................................................................................ 16 
5. Kompaniya strategiyasining shakllanishiga ta’sir etuvchi omillar .................... 18 
6. Strategiya yaratishga turli xil yondoshuvlar ...................................................... 19 
7. Gʻalaba qozonish strategiyasini belgilovchi mezon .......................................... 20 
Nazorat savollari: ................................................................................................. 20 
3-MAVZU. TARMOQDAGI UMUMIY HOLAT VA UNDAGI 
RAQOBATNING TAHLILI ................................................................................ 21 
1. Tarmoqdagi umumiy vaziyat va undagi raqobat tahlilining mazmuni va 
usullari ................................................................................................................. 21 
2. Tarmoqni ta’riflovchi umumiy iqtisodiy koʻrsatkichlar .................................... 22 
3. Tarmoqdagi raqobat kuchlar va ular ta’sirining darajasi ................................... 24 
4. Raqobat kuchlari tarkibida oʻzgarish yasovchi omillar ..................................... 28 
5. Kompaniya raqobat mavqeining kuchli va zaif jihatlari .................................... 28 
6. Raqobat kurashida muvaffaqiyat va muvaffaqiyatsizlikning kalit omillari ....... 30 
7. Soha va raqobat tahlillarini umumlashtirish ...................................................... 34 
Nazorat savollari .................................................................................................. 35 
4-MAVZU. KOMPANIYA HOLATI TAHLILI .................................................. 36 

---

3 
1. Kompaniya strategik pozitsiyasini baholash uslubi ........................................... 36 
2. Amaldagi strategiya qay darajada samarali? ..................................................... 41 
3. Kompaniyaning kuchli va zaif tomonlari nimada? ............................................ 42 
4. Kompaniyaning narxlari va xarajatlari raqobatbardoshmi ................................ 43 
5. Kompaniyaning raqobat pozitsiyasi qay darajada mustahkam .......................... 43 
Nazorat savollari: ................................................................................................. 45 
5-MAVZU. STRATEGIYA VA RAQOBAT USTUNLIGI. ................................ 46 
1. Raqobatning 5 ta umumiy strategiyasi .............................................................. 46 
2. Raqobat ustunligini saqlab qolish uchun hujumkorlik strategiyasidan 
foydalanish ........................................................................................................... 46 
3. Raqobat ustunligini himoya qilish uchun mudofaa strategiyalaridan 
foydalanish ........................................................................................................... 47 
4. Vertikal integratsiya strategiyasi va raqobat ustunligi ....................................... 48 
Nazorat savollari: ................................................................................................. 49 
6-MAVZU. MARKETING STRATEGIYASINI MAVJUD VAZIYATGA 
MOSLASHTIRISH .............................................................................................. 50 
1. Firma strategiyasini mavjud sharoitga koʻniktirish ........................................... 50 
2. Yangi tarmoqlarda raqobat strategiyasi ............................................................ 50 
3. Yetuklik bosqichida boʻlgan tarmoqlarda raqobat strategiyasi .......................... 51 
4. Depsinayotgan yoki tushkunlik holatidagi korxonalar uchun strategiya............ 52 
5. Tarqoq tarmoqlarda raqobat strategiyasi ........................................................... 52 
6. Xalqaro bozorlarda raqobat strategiyasi ............................................................ 53 
7. Ikkinchi darajali oʻrinda boʻlgan firmalar strategiyasi ...................................... 54 
Nazorat savollari: ................................................................................................. 55 
7-MAVZU. DIVERSIYALASHNING KORPORATIV STRATEGIYASLARI .. 56 
1. Korporatsiyaning oʻsishi va rivojlanishi ........................................................... 56 
2. Diversiyalashni qoʻllash ................................................................................... 58 
3. Vertikal integratsiya ......................................................................................... 60 
4. Yangi tarmoqlarga kirish strategiyasi ............................................................... 61 
5. Turdosh tarmoqlarga diversiyalash strategiyasi. ............................................... 62 
6. Noturdosh tarmoqlarga diversiyalash strategiyasi. ............................................ 63 

---

4 
7. Qisqartirish va tugatish strategiyasi. ................................................................. 64 
8. Qayta tarkiblashtirish strategiyasi. .................................................................... 64 
9. Koʻpmillatli diversiyalash strategiyasi. ............................................................. 65 
Nazorat savollari: ................................................................................................. 65 
8-MAVZU. DIVERSIFIKATSIYANI KORPORATIV STRATEGIYALARI ..... 66 
1. Kompaniyaning joriy strategiyasini belgilash ................................................... 66 
2. Matritsali tahlil yordamida diversiyalangan portfelni baholash ......................... 66 
3. Oʻrta korxonalar evolyusiyasining matritsasi .................................................... 71 
4. Diversiyalangan firmaning strategiyasini aniqlash ............................................ 72 
5. Korporativ strategiyani ishlab chiqish .............................................................. 74 
6. Bozorga kirish va chiqish strategiyasi............................................................... 75 
Nazorat savollari .................................................................................................. 79 
FAN BOʻYICHA NAZORAT SAVOLLARI:...................................................... 80