Toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti

1.3. Yuritmaning kinematik xisobi va elektrodvigatel tanlash
Sanoatda ishlab chiqariladigan elektrodvigatellar maolum nominal quvvat Ne (kVt) va rotorning nominal aylanish chastotasi ne (min-1) bilan xarakterlanadi. Demak, elektrodvigatelo tanlash uchun yuqoridagi ko‘rsatgichlarning talab etilgan miqdorini aniqlash lozim.
Elektrodvigatelni quvvati yuritma mexanizmining yetaklovchi validagi quvvatni taominlash bilan birgalikda yuritmani foydali ish koyeffitsiyentini xarakterlovchi yuritma qismlaridagi ishxalanish xisobiga yo‘golgan quvvatni qoplash kerak. Elektrodvigatelo valining nominal aylanish chastotasi yuritmaning oxirgi validagi berilgan aylanish chastotasini taominlashi zarur.
Biroq yuritmaning birinchi pog‘onasida tasmali uzatma ishlatilsa, bu uzatma uchun aylana tezlik miqdori cheklanganligi inobatga olib (υ=30 m/s), elektrodvigatel aylanish chastotasi nel=3000 min - 1 dan kichik bo‘lganlarni tanlash maqsadga muvofiqdir. Quyida ikki pog‘onali yuritma uchun xisoblash tartibi berilgan. Bunda birinchi pog‘onada yassi tasmali uzatma va ikkinchi pog‘onada yopiq silindrik qiya tishli uzatmadir.

11-variant
6-topshiriq
Xisoblash uchun berilgan qiymatlar.
N₃ = 17 kVt,
ω₃ = 22 π

1. 
   Yuritma yetaklovchi (yelektrodvigatel) valining talab etilgan quvvatini aniqlaymiz.
   

кВт
bu erda, N₃ -konveyer barabani validagi quvvat, agarda topshiriqda oxirgi valdagi burovchi moment T₃ berilgan bo‘lsa, N₃ quyidagi formula yordamida topiladi:
; кВт
η_ум- yuritmaning umumiy foydali ish koyeffitsenti bo‘lib, yuritma ayrim qismlarining foydali ish koyefficiyenti (1-jadval) ko‘paytmasiga teng.
η_ум = η₁ . η₂ . η₃ …… η_n = 0,95 ^. 097 ^. 0,99^{2 .} 1,0 ≈ 0,91
η₁ = 0,95 – tasmali uzatmaning foydali ish koyeffitsenti;
η₂ = 0,97 – tishli uzatmaning foydali ish koyeffitsenti;
η₃ =0,99– bir juft dumalash podshipnikning foydali ish koyeffitsenti; Keltirilgan yuritmada ikki juft dumalash podshipnigi bo‘lganligi учун η₃² deb olingan.
η₄ = 1,0– muftaning foydali ish koyeffitsenti; (xar doim birga teng bo‘ladi).
2. Yuritmaning umumiy uzatish nisbati, ayrim uzatmalarning uzatishlar nisbati ko‘paytmasiga teng. (Ayrim uzatmalarning uzatishlar soni yoki uzatishlar nisbati 2, 3, 4 – jadvallardan mos ravishda tanlab olinadi).
i_ум = i₁ ^. i₂ ^. i₃ ^……. i_n

Biz ko‘rsatayotgan xol uchun,

i_ум = i₁ ^.i₂ = 3.55 ^. 6.3 = 22.4
Bu erda
i₁ = 3,55 – ponasimon tasmali uzatmaning uzatish nisbati;
i₂ = 6.3– tishli uzatmaning uzatish soni; (Odatda reduktorlar uchun uzatish nisbati uzatishlar soniga teng bo‘ladi, yaxni i = u )
Uzatish sonini belgilashda ilashish xisobiga ishlaydigan uzatmalar uchun maksimal qiymatlarga yaxni uzatish sonini tanlash tavsiya etiladi, masalan
i₂ =6.3 . Tasmali uzatmalar uchun esa minimal xiymatga yaxin uzatish sonini tanlash tavsiya etiladi, masalan i₁ =3,55
3. Yuritma elektrodvigatelining talab etilgan aylanishlar chastotasini topamiz.
n₁ = n₃ ^. n_ум = 22.365 ^. 133.8 = 2992 мин ^{– 1}
Agarda topshiriqda oxirgi valning burchak tezligi (ω₃, rad/s.) berilgan bo‘lsa, oxirgi valning aylanishlar chastotasi (n₃, min-1) quyidagi formuladan topiladi.
; мин ^{– 1} .
4. Aniqlangan quvvat N_1, кВт. va aylanishlar chastotasi n_1, мин^-1 orqali 5– jadvaldan elektrodvigatelni tipini aniqlaymiz. Tanlashda quyidagi shart bajarilishi lozim:
n_эл ≥ n₁ (ortixcha yuklanish 5 % dan oshmasligi lozim).
Biz xisoblayotgan xol uchun quyidagi elektrodvigatelg‘ mos keladi: