Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

O‘zbekistonda qog‘oz pullar 1918 yildan boshlab dastlab Buxoro 
amirligida  muomalaga  chiqarilgan.  Muomalaga  chiqarilgan  nominali 
20, 60, 100, 200, 300, 500, 1000, 2000, 3000, 5000, va 10000 qog‘oz 
pullar tanga deb atalgan.  
1920  yilda  Buxoro  Sho‘ro  qo‘shinlari  tomonidan  bosib  olinib, 
Buxoro  amirligi  o‘rniga  Buxoro  Sovet  Xalq  Respublikasi  (BSXR) 
tashkil etiladi. Yangi BSXR da 1920 yilgacha Buxoro amirligi tomoni-
dan  chiqarilgan  metall  va  qog‘oz  tangalar  muomalada  bo‘lib  keladi, 
hamda  ularni  bir  oz  o‘zgartirilgan  holda  chiqarish,  ya’ni  sovet  sim-

---

18 
volikasi  qo‘yilgan  holda  tanga  nomi  bilan  qog‘oz  pullar  muomalaga 
chiqarish davom etgan. 1921 yilda BSXR muomalaga yangi, nominali 
rublda ko‘rsatilgan qog‘oz pullarni chiqara boshlaydi. Bu pullar 3000, 
10000 va 20000 rubl nominalda muomalaga chiqarilgan. 
1922  yilda  BSXR  tomonidan  denominatsiya  amalga  oshirilib, 
pullarning  nominali  yuzlab  marta  kamaytirilgan  va  1,  5,  10,  25,  100 
rubllik  yangi  pullar  muomalaga  chiqarilgan.  Ammo  ko‘p  o‘tmasdan, 
kuchli inflyatsiya natijasida past nominaldagi pul birliklari bozor ehti-
yojlarini  qondira  olmay  qoladi  va  1000,  2500  va  5000  rubllik  pullar 
bosib chiqarila boshlagan
15
. 
Xulosa qilib aytganda, pulning vujudga kelishi jamiyat ijtimoiy – 
iqtisodiy  jarayonlarini  rivojlanishi  va  takomillashib  borishi  bilan  be-
vosita  bog‘liq  bo‘lib,  bularning  ichida  kishilar  o‘rtasida  mehnat  taqsi-
motining  paydo  bo‘lishi  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Shuningdek,  biz 
yashab istiqomat qilayotgan zaminda pullarning vujudga kelishi uning 
tarixi va sivilizatsiyasi juda boy va qadimiy ekanligidan dalolat beradi.