Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

22

---

1.3. Moliyaviy tahlil fanining metodi va uning o‘ziga
xos xususiyatlari
Metod juda keng ma’no va tushunchaga ega. Fanning metodi 
obyektni o ‘rganish usullari, vositalari, yoMlarini ifodalaydi. Metod 
grekcha “metodos” so‘zidan olingan va “o ‘rganish yo‘li, usuli” degan 
ma’noni anglatadi.
Metod 
deganda voqelikda yuz berayotgan hodisa va jarayonlami 
o‘rganishga yondashish usuli tushuniladi. Tahlil va sintez umum 
dialektik o ‘rganishning, ilmiy usuli sifatida qaraladi. Uning o cziga xos 
xususiyati shuki, ushbu usul o‘zaro bog‘liqlik, aloqadorlikda o ‘rganishni 
ifodalaydi.
Tahlil fanining (uning mikro koUamdagi barcha turlariga nisbatan) 
metodini aniqlash ham uning predmetini belgilashdagi kabi juda 
tortishuvli masalaga aylangan va bu borada hozirgacha yagona fikrga 
kelingani yo‘q.
Juda ko4p olimlar N.R.Veytsman, M.Rubinov, P.I.Savichev, 
V.V.Osmolovskiy, V.A.Beloborodov, S.B.Bomgolts, M.I.Bakanov, 
A.D.Sheremet, 
N.A.Xan, 
A.V.Vaxobov, 
A.T.Ibragimov, 
N.P.Ishonqulov, M.Q.Pardayev va M.Yu.Raximovlar tomonidan tahlil 
fanining metodlariga turlicha ta’riflar berilgan6. Lekin ulaming barchasi 
bir-biriga yaqin va qarama-qarshiliklardan holi bo4gan ta’riflardir.
Moliyaviy tahlil fanining metodi 
- xo‘jalik subyektlarining 
xofijalik jarayonlarini o ‘rganishga dialektik yondashgan holda, turli 
axborot manbalarida aks ettirilgan ko‘rsatkichlar tizimini maxsus usullar 
yordamida qayta ishlash yo4li bilan ularning o ‘zgarish tendensiyalarini,
" Вейцман H P.Очерки по бухгалтерскому учету и анализу М.Госфиниздат,1958,с. 112-113,
Рубинов М. Основы экономического анализа работы предприятий М.Госфиниздат, 1962,с. 13, Хан
Н.А. Кишлок хужалик корхоналари хужалик фаолиятининг анализи, Тошкент, Укитувчи,1978 12