Toshkent Moliya Instituti Moliya va moliya tehnologiyasi yo’nalishi mmt-96k-2 talabasi Shamsiddinov Nuriddinning pul va banklar

Toshkent Moliya Instituti Moliya va moliya tehnologiyasi yo’nalishi MMT-96k-2 talabasi Shamsiddinov Nuriddinning pul va banklar

20-variant

1.Bank tizimi va kredit tizimi nima?
2. Markaziy bankning bosh maqsadi nima va ularga ta’tif bering

1. Agar mamlakatda yetarli darajada bank faoliyatini ko'rsatayotgan banklar, kredit tashkilotlar hamda iqtisodiy tashkilotlar mavjud bo'lsa u holda bank tizimi mavjudligi to'g'risida gap yuritsa bo'ladi. Ushbu sharoitda banklar va kredit tashkilotlari turli shakllarida hamda doimo o‘z mijozlari- iqtisodiyot subektlari. Markaziy bank, boshqa organlar, davlat hokimiyatlari va davlat boshqaaiv organlari. o'zaro yoki yordamchi tashkilotlar bilan muloqotda (munosabatda) bo'lib turadilar. Bank tizimi - tashkiliy tuzilma sifatida yirik tizim bo'lib mamlakatning iqtisodiy tizimiga kiradi. Bu shuni bildiradiki, banklarning faoliyati va rivojlanishini moddiy va nomoddiy ncmatlarni ishlab chiqarish, muomala va istcmol qilish bilan bog'liq holda ko'rib chiqish zarurdir. O'zining amaliy faoliyatida banklar xujalik hayotini tartibga solish mexanizmi bilan o‘zviy ravishda bog'liq. Shu bilan birga banklar soliq tizimi, baho tizimi, baho va daromad siyosati, tashqi faoliyat iqtisodiy faoliyat shartlari bilan o'zviy aloqada bo'lishlari shartdir. Bu shunday darak beradiki mamlkatdagi ijtimoiy-iqtisodiy o'zgarishlar ko'p hollarda bank tizimi faoliyatiga boshqa ijtimoiy - xo'jalik mexanizmi bilan aloqadorligidagi harakatiga bog'liqdir. Bank tizimi mamlakat hududida tarixan shakllangan va mustahkamlangan kredit tashkilotlarining faoliyat ko'rsatish shaklidir. Xuddi pul va moliya tizimi kabi bank lizimi o'ziga hos milliy belgilariga egadir. Shu belgilar shu hududning. Geografik shartlari ob-havo aholi milliy tuzilishi, ularni nima bilan mashg’ulligi. Qo’shnilar bilan munosabati, savdo yo'llari va omillar asosida shakllanadi.
Bank tizimi yagona manoga ega emas. Uni turli tamoyillarini ko'rish, turli holatlariga qarab guruhlash mumkin. Masalan, ularni tashkiliy tuzilishiga ko'ra intitutsional chizma ko'rinishida ko'rib chiqish mumkin. Bundan tashqari bank tizimini bajaradigan funksiyalari, o'zaro aloqadorligi, mavqye, maxsus yo'nalishi. bajaradigan operatsiyalarga va ularni tanbex ctilishiga qarab ham guruhlash mumkin. Tijorat banklarini belgilariga qarab quyidagi turlaiga bo'lish mumkin. Mulkchilik shakliga qarab banklar: davlat bankiga, aksiyador banklarga, koopcrativ, xususiy, mintakaviy. aralash mulkchilikka asoslangan bankka bulinadi. Aksiyador banklar aksiyador jamiyat kabi ochiq turdagi yoki yopiq turdagi aksiyador banklar bo'lishi mumkin. Aksiyadorlar safiga kirish aksiyalarni sotib olish yo'li bilan amalga oshiriladi. Yuridik va jismoniy shaxslar banklarning aksiyalarini sotib olishi va aksiyadorlar bo'lishi mumkin. Aksiyador tijorat banklarining yuqori organi - aksiyadorlarning umumiy yig'ilishi hisoblanadi. Har yili aksiyadorlarning yig'ilishi ustavdagi va ustav kapitalidagi uzgarishlarni. yillik faoliyat va uning natijalarini. bank daromadlarini tasdiqlash. bank kengashi tarkibini savlash bankning shu'ba muassasalarini tashkil qilish va bekor qilish kabi masalalarni ko'rib chiqishi mumkin. Ba'zi tijorat banklari paylar (badallar) hisobidan tashkil qilinishi mumkin. Bu turdagi banklarning qatnashchilari ham yuridik va jismoniy shaxslar bo'lishi mumkin. Xususiy banklar jismoniy shaxsning pul mablag'lari hisobidan tashkil qilingan banklar hisoblanadi. Joylashish belgisiga qarab tijorat banklar: xalkaro, respublika, mintakaviy, viloyat banklariga bulinishi mumkin. Bajaradigan operatsiyalariga qarab tijorat banklar - universal va maxsus banklarga bo'linadi. Universal banklar xilma-xil operatsiyalar bajarish, har xil xizmatlar amalga oshirish xususiyatiga ega bo'ladi. Maxsus banklar ma'lum yunalishlarga xizmat kursatib, uz faoliyatini shu yunalishlarda yutuqlarga, samaradorlikka erishishga bagishlaydi. Bunday banklarga tarmoqlarga xizmat kursatuvchi banklar, eksportimport operatsiyalarini olib boruvchi banklar, investisiyabanklari, ipoteka-zamin banklari kirishi mumkin. Banklami intutitsional tuzilishi bilan bo‘yicha guruhlari bir qancha unsurlami majmuini bevosita va bilvosita bank faoliyati bilan shug'ullanuvchilami, ularni tuzilishini, vazifalari, funksiyalari, muhitdagi operatsiyalarini o'zaro aloqadarlikda o'z ichiga oladi (tashkilot va korxonalar). Tashqiliy tuzilish bo'yicha guruhlash ushbu davlatda faoliyat olib boradigan kredit turiari va shakllarini, bunda ishtirok etadigan banklarning turlarini o'z ichiga oladi. To'zilma kredit shakllari va bank ishtiroki belgilariga qarab tuziladi.