Toshkent tibbiyot akademiyasi farg‘ona filiali “ijtimoiy fanlar” kafedrasi

Status-kvo – yig‘ilgan, mavjud yoki mavjud bo‘lgan muayyan paytlar. Siyosiy, huquqiy yoki boshqa holatlarni saqlash.
Strategiya - har qanday strategiya sharoiti va dialektikasini quyidagilar belgilab beradi: a) kimgadir yoxud nimagadir sezilarli ta’sir; b) uzoqqa boruvchi ta’sir vositalari va uslublari; v) maqsadni istiqbolli dinamik aniqlab olish. Umuman strategiya istiqbolli maqsadga erishishda fan va san’atni bog‘lovchi uzoq muddatli axloq yo‘nalishi sifatida ta’riflanishi mumkin.
Taraqqiyotning o‘zbek modeli - xalqimizning milliy davlatchilik an’analari, qadriyatlari va mentalitetiga tayangani, ayni vaqtda, jamiyatni isloh etish borasidagi dunyo tajribasining ilg‘or yutuqlariga asoslangani tufayli xalqaro hamjamiyat tomonidan e’tirof etilmoqda.
Tashqi Ishlar Vazirligi (TIV) – mamlakatning xorijiy davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan aloqalarida davlat boshqaruvini amalga oshiruvchi ijrochi hokimiyat organi. Milliy xavfsizlik, suverenitet, hududiy yaxlitlik va mamlakatning xalqaro doiradagi tashqi manfaatlarini diplomatik vositalar orqali himoya qilishni ta’minlaydi.
Tashqi siyosat - dunyo davlatlari bilan o‘zaro munosabatlarda ma’lum bir davlat tomonidan amalga oshiriladigan ustuvor tamoyil va harakatlar majmuasi.
Tashqi xavfsizlik – bu bir davlatning milliy manfaat va qadriyatlarga, hayot tarziga tashqaridan kelayotgan xavf-xatardan himoyalanishga aytiladi. Tashqi xavfsizlikning buzilishi nafaqat harbiy, kuch ishlatish yo‘li bilan, balki bu davlat hududi orqali noqonuniy ravishda xomashyo, mahsulot, valyuta, san’at va boshqa qadriyatlarni olib o‘tishi va olib kirilishi, qo‘poruvchilik va buzg‘unchilik axborotlarini tarqatish bilan ham amalga oshiriladi. Davlatning tashqi xavflardan himoyalash ikki muhim asosda olib borilishi lozim: zarur va kerakli mudofa potensialini qo‘llab-quvvatlash, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, harbiy, mudofaa, ekologik va boshqa barcha sohalarda barqaror xalqaro munosabatlar tizimini shakllantirish (Xalqaro hamjamiyat bilan barcha sohalarda hamkorlik olib borish). Hozir xalqaro munosabatlardagi vaziyatning o‘ziga xos xususiyatlardan biri ham, bu harbiy kuchdan foydalanish va uni qo‘llash tushunchasi yo‘qolib borayotganligidadir. Aksincha, milliy manfaatlarni himoya qilish va ta’minlashda boshqa sohalardagi (iqtisod, siyosat, diplomatik, ilmiy-texnikaviy va boshqa) usullar va imkoniyatlardan foydalanish ustuvorligi namoyon bo‘lmoqda.
Tahdid – 1) zarar etkazishning bevosita imkoniyati, qonun bilan muhofaza qilinadigan mulkka, qadriyatga va manfaatga tajovuz qilish; 2) shaxs, jamiyat yoki davlatga nisbatan jismoniy, moddiy yoki boshqa zararning har qanday shaklda ifodalanishi. Tahdid xavfga qaraganda turli sub’ektlarning qarama-qarshiligidan kelib chiqadigan keskinlikning yanada yuqoriroq darajasi, u bevosita xavfdan yuzaga keladi, uning rivojlanishining yakuni hisoblanadi. «Tahdid» turkumi milliy xavfsizlik nazariyasida «hayotiy muhim manfaatlar» turkumi kabi katta ahamiyatga ega. O‘z vaqtida milliy xavfsizlikni ta’minlash tizimi tomonidan tahdidlarni payqash, belgilash esa shaxs, jamiyat va davlatning hayotiy muhim manfaatlarini amaliy jihatdan himoya qilishda katta rol o‘ynaydi. Tahdidlarning xususiyati va darajasini aniqlash – cheklangan resurslardan oqilona foydalangan holda milliy xavfsizlikni ta’minlash vazifalarini hal etish uslublari, usullari, ularni bartaraf etish bo‘yicha asosiy faoliyat yo‘nalishini belgilab beradi. «Tahdid» ta’rifida aynan bir-biriga o‘xshash bo‘lmagan xavflar nazarda tutiladi. Xavf-xatarlar o‘zining mohiyati, ko‘rinishi bo‘yicha juda keng tarmoqqa ega bo‘lgan tushuncha. Albatta, agar gap tabiat muhiti to‘g‘risida bo‘lsa, tahdid xavfni keltirib chiqaradi yoki xavf orqali namoyon bo‘ladi. Ijtimoiy muhitda esa xavfsizlik sub’ektlarining qarama-qarshiligi natijasida hosil bo‘lgan tahdidlar – bu xavf-xatar orqali namoyon bo‘lmaydi, balki, bir xavfsizlik sub’ektini ikkinchi xavfsizlik sub’ekti manfaatlariga zarar keltirishi mumkin bo‘lgan imkoniyatlari va g‘arazli maqsadlarning yig‘indisidir.