Toshkent Tibbiyot AkademiyasUrganch filiali Stomatologiya yo’nalishi 1-kurs talabasi Napasov Xudoyshukurning Lotin Tili fanidan tayyorlagan

Toshkent Tibbiyot Akademiya Urganch filiali Stomatologiya yo’nalishi 1-kurs talabasi Napasov Xudoyshukurning Lotin Tili fanidan tayyorlagan

Mustaqil ishi

Qabul qiluvchi:Rahimboyeva Shodiya Botirovna

Zamonaviy tillarda lotinshunoslik

• Lotin tilining qisqacha tarixi
• Lotin tilining rivojlanishi
• Keyin iste’moldan chiqishi
• Lotin tilining zamonaviy tillarga ko’rsatgan ta’siri

Lotin tili tarixi

• Lotin tili(Lingua Latina) hindiyevropa tillar oilasing italyan guruhiga taalluqlidir.U juda qadimda paydo bo’lgan.
• Bu tilda dastlab lotinlar-Italiya markazidagi Latsiya oroloda yashovchi qabilalar gaplashgan.
• Miloddan avvalgi l asrda Apanin yarim orolidagi Rim hukmdor qabilalari ham shu tilda muloqot qila boshlashgan.

Miloddan avvalgi lll asr o’rtalaridan boshlab lotin tili rim regionlari bilan qadimgi madaniyat o’choqlari bo’lmish-Yunoniston,Karfagen,Misr,Suriya va boshqalargahamda Yevropaning madaniyati kam taraqqiy etgan hududlarga ham kirib bordi.

• Miloddan avvalgi lll asr o’rtalaridan boshlab lotin tili rim regionlari bilan qadimgi madaniyat o’choqlari bo’lmish-Yunoniston,Karfagen,Misr,Suriya va boshqalargahamda Yevropaning madaniyati kam taraqqiy etgan hududlarga ham kirib bordi.

Asta-sekin lotin tili territoriyasi hozirgi Ruminiya va Portugaliya yerlarini ham egallab ulgurgan Rim imperiyasining hukmron tiliga aylandi.

• Asta-sekin lotin tili territoriyasi hozirgi Ruminiya va Portugaliya yerlarini ham egallab ulgurgan Rim imperiyasining hukmron tiliga aylandi.
• Lotin tili Yevropaning g’arbiy qismida hech qanday qarshiliklarsiz tez tarqalgan.
• O’rta yer dengizi havzasida Yunoniston,Kichik Osiyo,Misrda uzoqroq davr mobaynida lotin tili yozma ravishda shakllangan.

Lotin tilining ite’moldan chiqishi

• Lotin tili doimo raqobat va qarshilik ko’rsatib keluvchi til bu-yunon tilidir.Bu ikki qadimiy tillar yonma-yon yuradi.
• Yana ellin yozuvi ham qarshilik ko’rsatgan.
• Miloddan avvalgi 476-yilda G’arbiy Rim imperiyasi ag’darilgandan so’ng og’zaki lotin tili o’zining rasmiy rolini yo’qota boradi.

Lotin tili hozirgi kunda o’lik til hisoblanadi.Uni faqat ilm-fanda uchratish mumkin.

Lotin tilining zamonaviy tillarga ko’rsatgan ta’siri

• Roman tillari (italyan,ispan,portugal,moldavan)ga og’zaki lotin tili asos vazifasini bajargan.
• Lotin tilidan olingan so’zlar ko’plab tillar hayotida o’zining mustahkam o’rniga ega.
• Bu hamma uchun birdek tushunarli bo’lgani uchun baynalminal so’zlar deb ataladi.

Masalan:

• Corpus-tana.
• Odamning yoki binoning umumiy nomini anglatadi.

Publicus-ommaviy. Repetitio-takrorlash.

Aёr-havo.

• O’zbek va rus tillari “f” harfli so’zlar yo’q. Ular boshqa tillardan o’zlashgan so’zlar hisoblanadi.

• Frons-peshona.Odam kalla suyagining oldgi keng qismi.

• Aloё-tibbiyotda keng qo’llaniluvchi dorivor xona o’simligi.

Biologiya

• Bacterium-bakteriya
• Cacao-kakao
• Granatum-anor
• Animal-hayvonlarga oid bo’lgan
• Virus-virus
• Vita-hayot
• Homo-odam
• Niger-qora

Kimyo

• Calcium-kalsiy matali
• Zyncium-rux metali
• Gradus-daraja
• Spiritus vini- etil spirti
• Stannum-qalay
• Cuprum-mis
• Nitrogenium-azot

Matematika

• Radix-ildiz. Matematikaning fundamental termini.
• Terminus-chegara
• Basis-asos
• Systema-tizim
• Sinus-bo’shliq

Boshqa soxalarga oid terminlar.

• Rector-boshqaruvchi
• Decan-o’nlik boshi
• Abituriyent-maktab bitiruvchusi
• Schola-maktab
• Studio-studiya
• Video-ko’rmoq
• Liber-erkin
• Accesorius-qo’shimcha