Traktor va avtomobillarning elektr jixozlari tizimi rivojlanishini asosiy yo’nalishlari. Mikroprotsessorlarning qo’llanilish istiqbollari

 Nominal kuchlanish . Elektr energiya iste’molchilarining nominal kuchlanishi - 12, 24 V. Asosiy tok manbai - generatorning nominal kuchlanishi 14, 28 V kiymatida belgilanadi. Avtomobil xarakatlanayotganda ishlaydigan elektrenergiya iste’molchilari kuchlanish belgilangan nominal kiymatidan 95-125% doirasida uzgarganda xam uz ish kobiliyalarini yukotmasliklari kerak.
2. Elektr utkazgichlarning ulanish sxemasi . Avtomobillarda bir utkazgichli sxema joriy kilingan, ya’ni barcha iste’molchilarga bitta utkazgich ulanadi, tok manbai va iste’molchilarning ikkinchi kutbi esa "massa"ga (avtomobil kuzoviga yoki shassisiga) ulanadi. Elektr jixozlarning ba’zi buyumlarini ikki utkazgichli sxema buyicha tayyorlashga yul kuyiladi. 3940-57 rakamli Davlat standarti buyicha "massa"ga tok manbai va iste’molchilarning manfiy kutbi ulanadi.

Avtomobil elektr jixozlarining nominal kursatkichlari (kuvvati, tok kuchi, kuchlanishi va xokazo) , atrof muxitning xarorati 2510 S, nisbiy namligi 45-80%, atmosfera bosimi 870-1060 gPa bulgan sharoitda belgilanadi.

Avtomobil elektr jixozlarining chulgamlari va tok utkazuvchi boshka past kuchlanishli zanjir elementlarining korpusga nisbatan izolyatsiyasi shikastlanmasdan 1 min davomida 50 gs chastotali 500 V kuchlanishga chidashi kerak.
Avtomobil elektr jixozlaridagi chulgamlarning kizish temperaturasi atrof muxit xarorati 40 -50S va bosimi 870-1060 gPa bulganda, ishlatilgan izolyatsiya materiallarning toifasiga kura, 100-135 S dan oshmasligi kerak.
Elektr mashinalar, ut oldirish tizimining taksimlagichlari salt ishlash sharoitida kattalashtirilgan aylanishlar chastotasi bilan sinalganda 2 min davomida shikastlanmasdan ishlashi lozim. Starter esa bunday sinovga 20 sekund davomida chidashi zarur.
Elektr jixozlarining ishi jarayonida vujudga keladigan radioxalakitlar, 17822-91 rakamli Davlat standarti tomonidan belgilangan kiymatlardan oshmasligi kerak. Bu talablarni kondirish uchun elektr jixozlar ekranlangan yoki kisman ekranlangan xolda tayyorlanadi.


Mikroprotsessor (MP), protsessor kabi hisoblash mashinalari-
ning murakkab universal dasturiy boshqariluvchi qurilmasidir. 
Fizik jihatdan MP integral yuqori integratsiya darajali mittisxe-
malar ko‘rinishida tayyorlanib, puxtaligi katta, o‘lchamlari ki-
chik, narxi nisbatan arzon bo‘ladi. Universal buyruq majmuasi 
mavjudligi MP strukturasini o‘zgartirmay turib xalq xo‘jaligining 
turli sohalarida keng qo‘llanilishini ta’minlaydi. 
Mikroprotsessorlarning yaratilishi hisoblash texnikasida 
yangi erani ochdi va axborot vositalarini qayta ishlov berishga
olib keldi. Birinchi mikroprotsessor 1971-yilda amerikaning Intel 
firmasi xodimi M.Xoff tomonidan yaratildi. Integral mittisxema 
yig‘imini yaratish o‘rniga M.Xoff universal EHM ni bitta murak-
kab integral mantiqiy sxemani taklif etdi.
Birinchi mikroprotsessorlarning ishlab chiqilishi, hisoblash 
texnikasidagi loyiha texnologiyasini nisbatan o‘zgartirishga olib 
keldi. Endi har bir yangi texnika uchun, o‘zini yangi integral mit-
tisxemasini ishlab chiqarish shart bo‘lmay qoldi. Buning o‘rniga, 
talab etiladigan funksiya uchun dasturiy ta’minot ishlab chi qish 
kerak bo‘ladi. Birinchi mikroprotsessorlar 4-razryadli ikkilik son-
lar uchun yaratildi. Integratsiya darajasi ortishi bilan 8,16-raz-
ryadli va hozirgi vaqtda 32-razryadli MP lar chiqarila boshlandi. 
Razryad soni ortishi bilan xotiraga adreslanadigan sig‘imi ham 
ortadi. O‘zining imkoniyatlari bilan zamonaviy MP o‘rta EHM 
va mini EHM protsessorlariga yaqinlashadi.
Mikroprotsessorlarning qo‘llanilishi, universal hisoblash 
mashinalari strukturasini bir qancha soddalashtirishga olib kela-
di va bu mittikompyuter deb ataladi.