Transformatorlar

Трансформаторнинг салт ишлаш ва қисқа туташув

режимларида ишлаш тажрибаси

Салт ишлаш тажрибасини ўтказишдан мақсад трансформаторнинг пўлат ўзагида магнит майдони ҳосил қилиш учун сарф бўладиган қувват исрофи Р_п ни ва трансформаторнинг трансформациялаш коэффициенти n ни аниқлашдир. Бу тажриба 9.6-расмда кўрсатилган. Бирламчи чўлғамга уланган ўлчаш асбоблари ёрдамида ток , кучланиш ва қувват аниқланади. Тажриба вақтида бўлиши керак. Иккиламчи чўлғам учларига уланган волpтметр ёрдамида кучланиш аниқланади. Ток . Салт ишлаш вақтида ваттметр кўрсатган қувват исрофи:
. (9.11)

9.6 – расм.
Мис чўлғамларнинг қизиши салт ишлаш токининг қиймати билан чеклангани учун, ундаги қувват исрофи дейиш мумкин. У ҳолда бўлади.
Олинган маҳлумотлар бўйича трансформаторнинг трансформациялаш коэффициенти ни ва салт ишлаш вақтидаги параметрларни аниқлаш мумкин:
. (9.12)
Агар бирламчи чўлғамга берилган кучланиш 0 дан гача орттириб борилса, пўлатдаги қувват исрофининг кучланишга квадратик боғлиқлигини кўриш мумкин. ёки боғланиш магнитланиш тавсифи кўринишига эга бўлиб, ундан салт ишлаш номинал токи I_{0 ном} ва номинал қувват исрофининг қиймати Р_{П0 ном} ни аниқлаш мумкин.
Трансформатор номинал нагрузка билан ишлаганда, унинг чўлғамларидан номинал ток ўтиб, чўлғамлар қизийди. Келтирилган қувват бир қисмининг атроф муҳитга тарқалиши мис чўлғамларидаги қувват исрофи Р_м дейилади. Уни трансформаторнинг қисқа туташув тажрибасидан аниқланади (9.7-расм).

9.7 – расм.
Бунда трансформаторнинг иккиламчи чўлғами амперметр А₂ орқали қисқа туташтирилади. Тажриба вақтида иккала чўлғамдан ҳам номинал токлар (I₁=I_1ном; I₂=I_2ном) ўтадиган даражада пасайтирилган кучланиш берилади. Бу кучланиш трансформаторнинг қисқа туташув кучланиши U_қ дейилади
. (9.13)
Қисқа туташув кучланиши трансформатор номинал кучланишининг кичик улуши (U_K0,1 U_1H) ташкил этгани учун пўлат ўзакдаги қувват исрофи Р_п=0 дейиш мумкин. У ҳолда қисқа туташув пайтида ваттметр кўрсатган қувват Р_қ мис чўлғамларнинг қизишига сарф бўлган қувват исрофи Р_м га тенг бўлади.
. (9.14)
Тажрибадан олинган маълумотлар бўйича трансформаторнинг қисқа туташув параметрларини аниқлаш.
. (9.15)
Агар қисқа туташув кучланиши эканлиги ҳамда нормал ҳолатда Е₁=4,44 бўлишини ҳисобга олсак, қисқа туташув пайтидаги магнит оқими:
,

. (9.16)
Демак қисқа туташув пайтида магнит оқими, шунингдек магнит индукцияси тахминан 20 марта камаяди.
ёки
Р_п B_m бўлганда Р_п=0 дейиш мумкин.