TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI IQTISODIYOT VA TURIZM FAKULTETI MEHMONXONA XO`JALIGINI TASHKIL ETISH VA BOSHQARISH YO`NALISHI 2- KURS 208-GURUH TALABASI NORBOBOYEV MIRKOMILNING TURIZM INFRATUZILMASI FANIDAN TAYYORLAGN TAQDIMOTI
TURIZMDA TRANSPORT XIZMATLARINI TASHKIL ETISH
Turistlarga havo transportida xizmat ko’rsatish
Aviatashuvlar boshqa transport vositalari bilan xizmat ko’rsatishga nisbatan bir qancha o’ziga xos xususiyatlarga ega. Bu, eng avvalo, ob-havo sharoitiga bog’liqligi hamda samolyotlarning uchish va qo’nish joylaridagi landshaft bilan bog’liq. Bundan tashqari, harakatlanadigan tarkibdan foydalanish shart-sharoitlari aeroportlarni aholi yashaydigan joylardan tashqariga chiqarishga majbur qiladi va yo’lovchilar bevosita uchishga tayyorgarlik ko’rishi uchun ancha ko’p vaqtni taqozo etadi. Shunga qaramay, aviatashuvlar o’zining asosiy ustunligi- manzilga juda tez eltib qo’yishi bilan yer usti va suv transporti bilan jiddiy raqobatlashadi.
Aviatashuvlarni tartibga solish xalqaro qonunchilik (agar tashuv xalqaro xususiyatga ega bo’lsa) yoki milliy qonunchilik (agar tashuv ichki xususiyatga ega bo’lsa) asosida amalga oshiriladi.
Xalqaro fuqaro aviatsiyasi sohasidagi dastlabki huquqiy hujjatlardan biri 1929-yilda qbul qilingan “Xalqaro aviatashuvlarga daxldor ayrim qoidalarni unifikatsiya qilish to’g’risida”gi Varshava konvensiyasidir. Ushbu normativ huujjatdsa quyidagilar o’z ifodasini topgan:
xalqaro aviatashuvlar ta’rifi;
aviatashuvchilar tomonidan havoda yo’lovchi va bagaj tashish tartibi;
ushbu konvensiyaga davlatlarning qo’yilishi tartibi.
“O’zbekiston havo yo’llari” milliy aviakompaniyasida yo’lovchilar tashish
“O’zbekiston Havo Yo’llari” milliy aviakompaniyasini tashkil etish to’g’risidagi farmon 1992-yil 28-yanvarda imzolandi. Shu sanadan e’tiboran mustaqil O’zbekistonning fuqaro aviatsiyasini rivojlantirish davlat dasturi amalga oshirida boshlandi. U samolyot parkini qayta tashkil etishni, mavjud aeroportlarni rekonstruksiya qilish va yangi aerovokzal komplekslari qurishni, IKAO talablariga muvofiq aeroportlarni qayta jihozlashni, yuqori malakali kadrlar tayyorlash bazasini vujudga keltirishni o’z ichiga olar edi.
Bugungi kunda “O’zbekiston Havo Yo’llari” milliy aviakompaniyasi jahonning yetakchi aviatashuvchilari qatoridan munosib o’rin egallagan. Aviakompaniyaning xalqaro havo yo’llari Amerika va G’arbiy Yevropadan Yaponiya va Malayziyagacha bo’lgan hududlarni qamrab oladi.
Harakatlanadigan tarkib tasnifi va turistik avtobuslarga qo’yiladigan talablar
Avtobus- o’tirish uchun 8 kishidan ortiq o’rindiqli (haydovchining o’rindig’idan tashqari) yo’lovchilar tashish uchun mo’ljallangan dvigatelli avtotransport vositasi. Avtobuslar belgilangan marshrutlar bo’yicha nazarda tutilgan bekatlarda yo’lovchilarni olgan va tushirgan holda yoki buyurtmachi- yuridik yoki jismoniy shaxs tomonidan belgilangan marshrutlar bo’yicha yo’lovchilarni tashish uchun mo’ljallangan.
Hududiy belgiga qarab, shaharda yo’lovchi tashish, shahardan tashqariga yo’lovchi tashish, shaharlararo yo’lovchi tashish va xalqaro yo’nalishlarda yo’lovchi tashish bilan farqlanadi.
Tashish vazifasiga qarab, umumiy foydalaniladigan avtobuslar, turistik-ekskursiya avtobuslari va maxsus avtobuslar (maktab avtobuslari, vaxta avtobuslari, hodimlarni shahar yo’lovchi transporti umumiy yo’nalishlaridan uzoqda joylashgan ishlab chiqarish obyektlariga eltish uchun mo’ljallangan avtobuslar va hokazo) farqlanadi.
O’rindiqlar soniga ko’ra, juda kichkina sig’imli avtobuslar (8-15 o’rindiqli mikroavtobuslar- UAZ, RAF, Gazel va h.k.); kichik sig’imli (21-26 o’rindiqli) avtobuslar; o’rtacha sig’imli (33-34 o’rinli) avtobuslar; katta sig’imli (41-45 kishiga mo’ljallangan) avtobuslar hamda o’ta katta sig’imli (51-56 tadan 80 tagacha o’rinli) avtobuslar farqlanadi.
Turistlarga suv transportida xizmat ko’rsatish
Odamlarni suvda tashish transport vositalari yordamida sayohat qilishning eng qadimgi turlaridan iborat. Dastlab odamlar buning uchun yog’och sollar va qayiqlardan foydalanganlar. Hozirgi zamon turizmida ularni noan’anaviy transport turlariga kiritish mumkin. Fan-texnika taraqqiyoti ulkan teploxodalar- o’z bortiga yuzlab yo’lovchilar olish, ularni qulay shart-sharoitlarda uzoq masofalarga tshish, dengiz va okeanlar bo’ylab, hatto muzliklar orasida sayohatlar qilishga qodir laynerlar yaratilishiga olib keldi.
