Uglevodorod gazlarini qayta ishlash jarayonlari va ularning nazariy talqini

Zavod gazlari uglevodorod tarkibiga koʻra bir - biridan farqlanadi. Termik kreking gazlari tarkibida metan va boshqa miqdorda toʻyinmagan uglevodorodlarga boy boʻladi. Katalitik kreking gazlarida butanlar va butilenlar miqdori koʻpligi bilan xarakterlanadi. Tabiiy gazlarni qazib chiqarish va qayta ishlashda doimo gaz gidratlari hosil boʻladi. Gidrat hosil qiluvchi komponentlar asosan tabiiy gaz tarkibidagi yengil uglevodorodlar – metan, etan, propan, izobutan, shuningdek, azot, uglerod ikki oksidi va vodorod sulfid hisoblanadi Gidratlar koʻrishini – oq kristal moddalar boʻlib, hosil boʻlish sharoitiga koʻra muz yoki zichlashtirilgan qorga oʻxshaydi. Uglevodorodli gaz gidratlarida suvli kristall panjara katta qismi suyuq propan va izobutan toʻla boʻladi.

Neftdan ajratib olingan gazlarni tozalash texnologik tizimi

Jarayonni amalga oshirishdan maqsad - gazni navbatdagi qayta ishlashga tayyorlash, undan H2S va karbonat angidridni ajratish. Gazni tozalashda absorbstion va adsorbstion usullar qoʻllaniladi. Absorbstion usulda asosan kimyoviy absorbstiya jarayoni amalga oshirilib, gaz tarkibidagi H2S va SO2 moddalar turli kimyoviy brikmalar holida ajratib olinadi. Adsorstion usulda tozalash esa asosan aktiv koʻmir va sintetik steolit vositasida amalga oshiriladi. Absorbstion usulda gaz tarkibidagi H2S ning 99% (massa) gacha, adsorbstion usulda esa 98% (massa) gacha ajratib olinishi ta’minlanishi mumkin. Absorbstion usulda H2S bilan bir vaqtda SO2 ham ajratib olinadi.

Ushbu mavzuda gazni monoetanolamin eritmasi vositasida absorbstion tozalash texnologik tizimi koʻrib chiqiladi. Bu tizim boʻyicha jarayon quyidagi tartibda amalga oshiriladi: Gaz K-1 absorberning pastki qismidan beriladi va kolonna yuqorisidan berilayotgan 15% li monoetanolamin bilan kontaktda boʻlib, absorbstiya jarayoni amalga oshiriladi. Tozalangan gaz kolonna yuqorisidan chiqarilsa H2S ga tuyingan suyuqlik fazasi kolonna pastidan chiqariladi. Ushbu suyuqlik past bosimli S-1 separatorga berilib, unda suyuqlikga yutilgan uglevodorod gazlari va gaz kondensati ajratiladi. Suyuq faza separatordan T-1 va T-2 isitgichlar orqali K-2 desorberga uzatiladi va unda suyuqlik tarkibida yutilgan H2S va SO2 ajratiladi. Tozalangan suyuq faza T-1 isitgich va X-1 sovitgich orqali oʻtib, zarur temperaturagacha sovitiladi va E-1 sigʻimga, undan esa absorberga uzatiladi. Desorber yuqorisidan chiqarilgan H2S gazi va suv bugʻlari XK-1 sovitgichkondensator orqali oʻtib E-2 sigʻimga yigʻiladi va undan H2S gaz holida chiqarilib, suv bugʻlari kondensati esa desorberga qaytariladi.