Uktamova nasiba

2. Berilgan matndagi xatolarni aniqlab, to`g`ri variantini yozing.
Jahondagi barcha narsalar: quyosh, yer, oy, yulduzlarni bir-birlari bilan mustahkam aloqadorlikda harakatlanishini ilm-fan allaqachon isbotlab bergan. Har bir narsa va hodisa ostida yaxlit bir butunlik yotadi. Butunlikning mavjudligining uning o‘zi, uni tashkil etuvchi qismlar, qismlarning bir-birlariga va butunlikka nisbatan bo‘lgan aloqalari tashkil etadi. Bundan til hodisasiyam mustasno emas. Masalan, oy, quyosh, yulduzlar – barchasi bir-birlari bilan birlashib bir butunlikni – Quyosh sistemasini tashkil qilganidek, til ham o‘z tuzilishiga ega.

1. 
   Mavjudligini
   
2. 
   Bunda
   
3. 
   Hodisasi ham
   

3. Quyida berilgan gaplarda yo‘l qo‘yilgan xatolarni izohlang.

1. 
   Loqaydlik tufayli ko`rsak ham indamaymiz.
   

Bu gap nutqning mantiqiyligiga borib taqaladi. Albatta bularni ifoda etish tilning morfologik va sintaktik bo’limlari bilan o’zaro bog’liq. Gapda har bir so’z o’zining Grammatik hamda mantiqiy o’rniga ega bo’lgani uchun, har bir so’zni o’z o’rnida ishlatish kerak aks holda gap mantiqsiz yoki bir necha ma’nolarni ifodalab qo’yishi mumkin. Birinchi gapimizni oladigan bo’lsak, biz bu gapdan ikki ma’noni keltirib chiqarishimiz mumkin. Masalan, loqaydlik tufayli ko’rish – bu mantiqan xato bo’ladi. Ikkinchi tarafdan esa, loqaydlik tufayli indamaslik. Gap o’zi ikkinchi ma’no haqida edi. Agar gap Ko’rsak ham, loqaydlik tufayli indamaymiz deb tuzilganda edi to’g’ri bo’lar edi.

2. 
   O`zbek oshxonasi dekadasi besh kun davomida o`tdi.
   

Bu gap ham mantiqiylikga borib taqaladi. Bunda ham ikki xil ma’noni tushunishimiz mumkin. Bu gapdagi dekada so’zi 10 yilligi degan ma’noda kelgan. Shunday ekan birinchi ma’no, dekadasi 5 kunni o’z ichiga oladi – degan ma’noni ifodalab qo’ygan. Ikkinchi ma’no esa dekada 5 kun davomida bo’lib o’tdi ya’ni 10 yillik 5 kun davomida nishonlandi. Agar gap, o’zbek oshxonasida besh kun davomida dekada o’tdi deb tuzilganda edi to’g’ri bo’lar edi.

4.