Umumiy biologiya

 Uzum 
  qand
 
SHakar  
qamish 
qandi
 
O’rik guli
 
 14,81
 
 81,83
 
 42,90
 
 38,93
 
 0,70
 
Kungaboqar
 
 22,13
 
 75,03
 
 43,91
 
 31,10
 
 0,00
 
Gurlandan
 
 17,02
 
 65,3
 
 33,13
 
 32,11
 
 3,95 
 
Urganchdan
 
 16,80
 
 66,83
 
 37,38
 
 29,41
 
 2,62
 
       Asal – ―bol‖  o‘simliklar  gulidagi  shira (nektar)ning  asalari  organizmida  qayta  
ishlanishidan  hosil  bo‘ladigan  mahsuloti .   
Asal  rangi ,  hidi ,  mazasi  jixatdan  turlicha  bo‘ladi  (masalan ,  tiniq   rangli,  
navvot    rangli    va    qo‘ng‘ir    rangli).    Asal    turi    uning    qanday    o‘simlikdan  
yig‘ilganidan   va   faslga   bog‘liq  .    Eng   yaxshi    asal    tog‘    asali  , chunki   u   turli  
o‘simliklardan  yig‘iladi :  oq  akatsiya ,  jo‘ka (lipa)  daraxti ,  beda ,  yantoq  guli-
dan    yig‘ilgan    tiniq    rangli    asal    soz    asal  hisoblanadi  .      Kanop    o‘simligidan  
yig‘ilgan  asal  navvot  rangli ,  grechixa  o‘simliginiki  qo‘ng‘ir  rangli  bo‘ladi     
(4 - jadval) .Asal  oziqlik ,  biologik  va  shifobaxsh  xususiyati  yuqori  bo‘lgan  
oziq – ovqat  mahsuloti qatoriga  kiradi. 
Asalning    shifobaxsh    xususiyatga    ega    ekanligi    juda    qadim    zamonlardan  
ma‘lum .  Turli  kasalliklarni  davolashda  asalning  foydali  ekanligi  Abu  Ali  Ibn  
Sinoning  ―Tib  qonunlari‖  kitobida  aytib  o‘tilgan . 
Asalning  kimyoviy  tarkibi  nixoyatda  murakkab .  Unda  inson  hayoti  uchun  
zarur  bo‘lgan  yetmishdan  ortiq   modda  bor .  Asalning  asasiy  qismi  uglevod :  
glyukoza  va  fruktozadan  iborat .  Shuning  uchun  u  organizmda  tez  hazm  bo‘ladi 

---

.    Asalning    tarkibida    fermentlar    borligi    sababli    u    shifobaxsh    xisoblanadi  .  
Chunonchi ,  kraxmal  va  destrinni  qandga  aylantiruvchi  diastaza ,  qandni  glykoza  
va  fruktozagacha  parchalovchi ( aylantiruvchi )  invertaza ,  peroksid  birikmalarni  
parchalovchi  katalaza   kabi  fermentlar  mavjud .  Bulardan  tashqari  asal  tarkibida  
kalsiy ,  natriy ,  kaliy ,  mangniy ,  temir , xlor , fosfor , oltingugurt , yod  birikmalari 
,  mis , rux , xrom , nikel , qo‘rg‘oshin , titan  kabi  mikroelementlar  bor .  Organik  
kislotalardan  olma , sut , limon  kislotalari ,  B
2 
,  B
6 
,  B
1
, B
3
,  B
5
, B
C 
,  E,  K , C  
vitaminlar    va    biostimulyotor  (  organizmda    hayotiy    jarayonlarni    kuchaytiruvchi  
modda) lar  borligi  aniqlangan .(5 - jadval) 
Asalning  1kg da  3150  kal .  bor .  Asal  yana  turli  farmakologik  ta‘sirga  ega 
. U  miqroblarni  o‘ldiradi ,  10% li  asal  eritmasi  bilan  ingalyatsiya  qilinsa ,  nafas  
yo‘llaridagi  kasalliklarni  tuzatadi .