Umurtqalilarning quruqlikka chiqishidagi ekologik va morfologik moslanishlar umurtqali hayvonlar tuzilishining umumiy xarakteristikasi

UMURTQALILARNING QURUQLIKKA CHIQISHIDAGI EKOLOGIK VA MORFOLOGIK MOSLANISHLAR

Umurtqali hayvonlar tuzilishining umumiy xarakteristikasi

• Umurtqali hayvonlar tuzilishining umumiy xarakteristikasi
• Gavdasining shakli xilma - xil. Suvda yashaydigan tuban umurtqa-lilarning gavdasi bosh, tana va dum kismlarga bulinadi. Bularda tok orqa, dum va dum osti xamda juft kukrak va korin suzgish kanotlari bor.

Quruqlikda yashovshi Umurtqali hayvonlarning gavdasida yana buyin kismi xosil buladi, tok suzgish kanotlari bulmaydi, juft suzgish kanotlari urniga besh barmokli tipda tuzilgan oyoklari paydo buladi.Teri koplagishlari.

Teri funksiya jixatidan muxim organdir. Shunki teri gavdani ximoya qilishda, termoregulyasiya, ayirish va sezuv prosesslarida ishtirok etadi. Teri tashki epidermis va ishki shin teri kavatlaridan tashkil topgan.

• Teri funksiya jixatidan muxim organdir. Shunki teri gavdani ximoya qilishda, termoregulyasiya, ayirish va sezuv prosesslarida ishtirok etadi. Teri tashki epidermis va ishki shin teri kavatlaridan tashkil topgan.

Epidermis kup kavatli epiteliydan tuzilgan. Xayoti suv muxiti bilan boglik bulgan tugarak ogizlilar baliqlar va amfibiyalarning lishinkalari epidermisida shilimshik modda ajratadigan bezlar buladi. Shilimshik moddalar bu hayvonlarning suvda xarakatini engillashtiradi. Quruqda yashovshi umurtqali hayvonlarda epidermisining tashki kavati shoxlanadi.

Bularning terilarining yuzlarida xar xil shox xosilalar, tangasha, kalkonsha, pat jun va boshkalar xosil buladi. Shin teri kattik tolali biriktiruvshi tukimadan tuzilgan. Bu tukimada togay va suyak tangashalar koplovshi suyaklar joylashadi.Skeleti. Umurtqali hayvonlarning skeleti uk skeletiga, bosh skeletiga va oyok skeletlariga bulinadi.Uq skeleti umurtqalarning embrionlarida xordadan iborat.

• Bularning terilarining yuzlarida xar xil shox xosilalar, tangasha, kalkonsha, pat jun va boshkalar xosil buladi. Shin teri kattik tolali biriktiruvshi tukimadan tuzilgan. Bu tukimada togay va suyak tangashalar koplovshi suyaklar joylashadi.Skeleti. Umurtqali hayvonlarning skeleti uk skeletiga, bosh skeletiga va oyok skeletlariga bulinadi.Uq skeleti umurtqalarning embrionlarida xordadan iborat.

Bosh skeleti miya kutisi va bet yoki visseral bulimlardan iborat. Miya kutisi bosh miya va sezuv organlarini mexanik ta’sirotlardan ximoya kiladi.Visseral skelet tugarak ogizlilarda togay panjaralardan tuzilgan bulsa, baliqlarda visseral yoydan: 1) jag yoyi 2) til osti yoyi 3) jabra yoylaridan tuzilgan.

Quruqda yashovshi Umurtqali hayvonlarning jag yoyining ustki kismi eshitish suyagiga, ostki kismi yana jabra yoylarning koldigi til osti apparatiga aylanadi. Tugarak ogizlilardan tashkari xamma Umurtqalilarda juft oyoklar va ularning kamar skeleti buladi. Baliqlarda juft suzgish kanotlari skeleti bulsa,

• Quruqda yashovshi Umurtqali hayvonlarning jag yoyining ustki kismi eshitish suyagiga, ostki kismi yana jabra yoylarning koldigi til osti apparatiga aylanadi. Tugarak ogizlilardan tashkari xamma Umurtqalilarda juft oyoklar va ularning kamar skeleti buladi. Baliqlarda juft suzgish kanotlari skeleti bulsa,

Quruqda yashovshi hayvonlarda besh barmokli oyok skeleti buladi.Nerv sistemasi. Umurtqali hayvonlarning nerv sistemasi 1) bosh va orqa miyadan tashkil topgan markaziy nerv sistemasiga 2) bosh va orqa miyadan chiqkan nervlardan tuzilgan periferik nerv sistemasiga xamda 3) umurtqalar yoyi buylab yotgan vegetativ nerv sistemasiga bulinadi

Umurtqali hayvonlar kenja tipi ikkita bulimga bulinadi:

• Umurtqali hayvonlar kenja tipi ikkita bulimga bulinadi:
• 1.Juft suzgish kanotlari bulmagan va xozirgi zamon faunasidan tugarak Ogizlilarni uz ishiga olgan jagsizlar.
• 2.Juft suzgish kanotlari yoki juft oyoklari bulgan jaglilar.
• Jagsizlar bulimi uz ishiga faqat bitta tugarak Ogizlilar sinfini oladi.
• Jaglilar bulimi uz navbatida ikkita katta sinfga bulinadi.
• I.Baliqlar katta sinfi. Ular uz navbatida ikkita sinfga bulinadi.
• 1.Togayli baliqlar.
• 2.Suyakli baliqlar.
• II. Turtoyoklilar katta sinfi. Bular 4 ta sinfga bulinadi.
• 1.Suvda va Quruqda yashovshilar yoki amfibiyalar.
• 2.Sudralib yuruvshilar yoki reptiliya.
• 3.Qushlar.
• 4.Sut emizuvshilar