Uzbek language and Classical Oriental Literature

Baqoiy ikkinchi marta Ruhoniydan yordam (berishini) so‘radi.
استعلام کردن este’lām kardan fe’li so‘ramoq, yozma ma’lumot berishni so‘ramoq ma’no ottenkasiga ega bo‘lgan so‘ramoq, talab qilmoq ma’nolarini anglatib keladi. Misol:
شورای رقابت تناژ محصولات خودروسازان را استعلام کرد.[20]
Raqobat kengashi avtomobilsozlardan ularning mahsulotlari tonnaji to‘g‘risida ma’lumot berishini so‘radi.
خواهش کردن xāheš kardan qo‘shma fe’li asosan iltimos qilmoq ma’no ottenkasiga ega bo‘lgan so‘ramoq ma’nosini anglatib keladi. Misol:
برای این آمده ام که از شما خواهش کنم آن را قبول کنید. [17:195]
Sizdan shuni qabul qilishingizni so‘rash (iltimos qilish) uchun kelganman.
خواهشمند بودن xāhešmand budan qo‘shma fe’li asosan uchinchi shaxs birlikda, ayrim hollarda esa birinchi shaxs birlik va ko‘plikda kelib, xushmuomalalik formasidagi yoki rasmiy yozishmalar (xatlar, notalar) va murojaatlarda so‘ramoq, iltimos qilmoq ma’nosini bildirishga xizmat qiladi. Misollar:
خواهشمند است رسماً اعلام بفرمائید علت لغو مجمع بدون تعیین تاریخ جدید چیست؟ («اعضای مجمع فدراسیون تکواندو خواستار برگزاری سریعتر انتخابات شدند»).[22]
Bosh assambleya yig‘ilishining yangi sanasini ma’lum qilmasdan turib, uning o‘tkazilishini bekor qilinishi sababi nimada ekanligini rasman ma’lum qilishingizni so‘raymiz (“Taekvando federatsiyasi bosh assambleyasi a’zolari saylovlarning tezroq o‘tkazilishini talab qildilar”).
من از خوانندگان دانشمند «سخن» خواهشمندم که در این کار دشوار چاره گری کنند. [13:299]
Men “So‘xan” (jurnali)ning bilimdon o‘quvchilaridan ushbu qiyin ishda vaziyatdan chiqish yo‘lini topishlarini so‘rayman.
استدعا کردن ested’ā kardan fe’li talab qilmoq ma’no ottenkasiga ega bo‘lgan so‘ramoq ma’nosini ham, talab qilmoq ma’no ottenkasiga ega bo‘lgan so‘ramoq ma’nosini ham ifodalashda ishlatilar ekan, unda ushbu ikkala ma’no ottenkasi bilan bir paytda chorlamoq ma’no ottenkasining ham bilinar-bilinmas ishtiroki ko‘zga tashlanadi. Misollar:
از ایشان استدعا کردم که با من شطرنج بازی فرمایند.[11:95]
Ulardan men bilan shohmot o‘ynashlarini so‘radim.
از مردم استدعا دارد که آرامش خود را مثل همیشه حفظ نماید.[16:94]
Xalqdan o‘z osoyishtaligini har doimgidek avaylab-asrashini so‘radi.


مطالبه کردن motālebe kardan qo‘shma fe’li talab qilmoq, o‘z haqqini talab qilmoq, berishini talab qilmoq ma’nolarini bildirib, ana shu o‘rinlardagina خواستن [xāstan] sodda fe’li bilan variantlilikni tashkil etadi. Misol:
بانک ملت خسارت 820 میلیون دلاری از انگلیس مطالبه کرد. [25]
“Millat” banki Buyuk Britaniyadan unga yetkazilgan 820 million AQSh dollari miqdoridagi zararni to‘lashini talab qildi.
دعا کردن doā kardan fe’li xudodan biror narsa so‘ramoq ma’nosidagi so‘ramoq ma’nosini anglatib, ana shu o‘rinda خواستن [xāstan] sodda fe’li bilan funksional ekvivalentlilikni tashkil etadi. Misollar:
هر یک از افراد ما در هر نمازی خدا را شکر می گویند و برای دوام این نعمت و موهبت دعا می کنند.[15:36] 
Odamlarimizdan har biri har namozda xudoga shukrona qilib, ushbu ne’mat va marhamatning davomli bo‘lishini so‘raydilar.
باید رفت، دعا کرد که بهشان خوش بگذرد.[12:101]
Borish kerak va (xudodan) ularning vaqtlari yaxshi o‘tishini so‘rash lozim.
مسئلت کردن mas’alat kardan qo‘shma fe’li odatda xudodan biror narsa so‘rashni ifodalash o‘rnidagina so‘ramoq ma’nosini anglatadi yoki ana shu o‘rindagina خواستن [xāstan] sodda fe’li bilan variantlilikni tashkil etadi. Ushbu qo‘shma fe’l asosan tabrik maktublarining oxirgi qismida yaxshi tilaklar bildirish (masalan tabriklanuvchiga xudodan sog‘lik, muvaffaqiyat va h.k. so‘rash yoki tilash) yoxud hamdardlik bildirib yozilgan maktublarning oxirgi qismida hamdardlik bildiriluvchiga xudodan sabr va h.k. tilash o‘rinlarida ishlatiladi. Misollar:
از خدای مهربان سلامتی شما را مسئلت می کنم.