Узбекистон республикаси фанлар академияси минтацавий булими хоразм маъмун академияси

Ключевые слова: нематодафауна, лимон, Rhabditida, Tylenchida, фитонематода
Abstract. The article provides information on the nematode fauna o f the lemon plant (Citrus 
Lemon Burm.), Grown in greenhouses in some areas o f Samarkand region. The study identified 53 
species o f nematodes found in lemon plants and rhizosphere soils, which belong to 2 classes o f 
nematode type (Nematodes) and 4 subclasses and 6 genera. Among the categories, the Rhabditida and 
Tylenchida families are known to dominate the other families in terms o f the number o f species they 
contain. The most common and rare species o f nematodafauna have been analyzed by biotopes and 
important faunistic data have been collected.
Keywords: nematodafauna, lemon, Rhabditida, Tylenchida, phytonematoda
Samarqand viloyatining Samarqand, Tayloq, Pastdarg’om va Oqdaryo tumanlari issiqxonalarida 
yetishtiriladigan limonning nematodafaunasi haqida yetarli ma’lumotlar mavjud emas.
Ushbu muammoni nazarda tutgan holda 2018-2019 yillarda mazkur tumanlardagi issiqxonalarda 
o ’stiriluvchi limonning nematodafaunasini o ’rganishga bag’ishlangan tadqiqotlar olib borildi. Har bir 
tumandan 2 tadan issiqxona tanlab olinib (faqat Oqdaryo tumanidan bitta issiqxona), ulardan limon 
o ’simligi ildiz sistemasi va uning rizosferasi tuprog’ining 30 sm gacha (0-10, 10-20 va 20-30 sm li) 
qatlamidan 140 ta namunalar to ’plandi.
Laboratoriya sharoitida namunalar tahlil qilinganda limon nematodafaunasi 53 turdan iborat 
bo’lib, ular nematodalar (Nematodes) tipining 2 ta sinfi (Adenophorea, Secernentea), 4 ta kenja sinfi 
(Enoplia, Chromadoria, Rhabditia, Diplogastria) va 6 ta turkumi (Dorylaimida, Monhysterida, 
Araeolaimida, Rhabditida, Diplogasterida va Tylenchida ) ga mansub ekanligi aniqlandi.
Fauna tarkibidagi turkumlar o ’z tarkibidagi oilalar va turlar bo’yicha bir-biridan farq qilishi 
ma’lum bo’ldi. Jumladan, Dorylaimida turkumi 4 oila va 7 turdan iborat bo’lgan (umumiy fauna 
turlarining 13,2%) bo’lsa, Monhysterida turkumi 1 oila va 1 tur (1,9%), Araeolaimida turkumi - 2 oila 4 
tur (7,5%), Rhabditida turkumi - 3 oila 16 tur (30,2%), Diplogasterida turkumi - 1 oila 1 tur (1,9%), 
Tylenchida turkumi - 8 oila 24 tur (45,3%) dan iborat bo’ldi (1-diagramma).
Aniqlangan turlarni oilalar kesimida tahlil qiladigan bo’lsak limon nematodafaunasidagi turlar 19 
oilaga mansub bo’ldi. Oilalardan Rhabditidae oilasi - 5, Cephalobidae - 10, Aphelenchoididae - 7, 
Tylenchidae - 8 tur bilan fauna tarkibidan joy olgan bo’lsa, qolgan oilalar 1 - 4 tadan turlari bilan qayd 
etildi.

---