V. V. Petrov aniqlagan. Ishlab chiqarishdagi elektr jarohatlarini ancha keyin: 1863 yilda o’zgarmas va 1883 yilda o’zgaruvchan tokni ta’siri yozilgan

r ( r + 6 R )
/ 9R
2
(1 + 
r
2
w
2
c
2
)
2
(1) 

---

10
Agar tarmoqning uzunligi kalta bo’lsa (fazali o’tgichlarni hajmi yerga nisbatan 
C=O) formula (1) qo’yidagi holatga keladi. 
Ii=3Uf / (3Ri+r) 
Ko’pincha kabel tarmoqlarida siljish to’kini qarshiligi katta ( r ^ да ) hajmi esa 
kichik bo’ladi. Shu holatda: 
I
i
= UfWC/V 9R
2
w
2
c
2
+1 
Inson bir vaqtda ikkita fazaga tegib ketsa, chiziqli kuchlanishiga duch keladi va 
tanadan o’tadigan tok quyidagicha aniqlanadi: 
Ii = Uch / Ri 
Bu yerda: U
ch
- tarmoqni chiziqli kuchlanishi 
U
C
h = 
-Uf
Avariya holatida bitta o’tgazgich uzilib qolgan bo’lsa, inson ikkinchi 
o’tgazgichga tegib ketishida, tanasidan o’tayotgan to’k qo’yidagicha aniqlanadi: 
Ii=Uch/(Ri+Rk) 
Agar o’tgazgichni yerga ulagan joyidagi qarshiligi (R
K
)
ga axamiyat berilmasa, 
inson tana zanjirini nisbatan ancha kam bo’lgani uchun inson tanasidan 
qo’yidagicha to’k o’tadi. 
Ii=Uch/ Ri Demak, izoliyatsiyalangan netralli normal holatida ishlab turgan 
tarmoqni fazalar biriga tegib ketilsa, inson tanasidan o’tayotgan tok siljish- tokini 
qarshiligiga va yerga nisbatan tarmoqni hajmiga bog’liq bo’ladi. Fazalardan biri 
yerga ulanib qo’ladi (tarmoqni avariya holatida) inson uchun havf keskin oshadi, 
chunki shu holatida inson chiziqli kuchlanishga yaqin bo’lgan qiymatiga uchraydi. 
Inson uchun eng xatarlisi bir paytda ikki fazaga ulanib qolishi. 
Mustahkam yerga ulangan neytralli uch fazali elektr tarmoqni havfi.Mustahkam 
yerga ulangan neytralli uch fazali elektr tarmoqlarni neytral va yer orasidagi 
qarshiligi juda oz (transformator yoki generatorni nol nuqtasini yerga ulangan 
qarshiligiga teng). 
37-rasm. Mustahkam yerga ulangan neytralli uch fazali elektr tarmoq sxemasi 
Tarmoqlarni istalgan fazani kuchlanishi yerga nisbatan fazani kuchlanishiga 

---

11
teng va fazalarni biriga tegib ketish natijasida, inson tanasidan o’tadigan tok 
quyidagicha aniqlanadi: