Vazirligi urganch Davlat Universiteti Fizika-matematika fakulteti

---

O’ZBEKISTON  RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM 

VAZIRLIGI

 

 

 

Urganch Davlat Universiteti 

Fizika-matematika fakulteti 

191-guruh Mexanika ta’lim yo’nalishi talabasi Otajonova Zebinisoning  

 

Gidravlika fanidan tayyorlagan  

 

KURS ISHI 

Mavzu

: 

Gidrodinamika asoslari .Gidrodinamikaning xarakat differensial 

tenglamalarini keltirib chiqarish  va ularni qo’llash . 

Topshirdi:   

 

 

 

   

Otajonova .Z__________________ 

Qabul qildi: 

 

 

                  Navro’zov Kurolboy ____________ 

Baholash:   

                        

 

________________                       

 

 

 

 

 

Urganch-2022 

---

 

 

 

Reja: 

I.Kirish. 

II.Asosiy  qism. 

2.1.Gidrodinamika  asoslari. 

2.2.Massaning  saqlanish  qonuni. 

2.3.Harakat miqdor  qonuni. 

2.4.Harakat miqdori  momenti  qonunining  differensial  shakli. 

III.Xulosa. 

IV.Foydalanilgan  adabiyotlar. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

 

 

 

Kirish 

 

Insoniyat  o’zining  ish  faoliyatida  uchraydigan  hayotiy  muammolarni  hal 

qilishda  ko’pincha  har  xil  suyuqliklarning  harakati  hamda  ularning  qattiq 

jismlarga  bo’lgan  ta‘sirini  o’rganadi.  Agar  inson  organizmida  qonning 

harakati  uning  tirikligini  belgilasa,  Ona  Zaminimizda  suyuqliklar  harakati 

tufayli  hayot  mavjudligi  uchun  omil  ekanligini  ta‘kidlash  mumkin. 

Yuqorida  qayd  etilgan  muammolarni  o’rganish  va  tadqiqot  qilish  natijasida 

Suyuq  jismlar  mexanikasi  yoki  Suyuqliklar  mexanikasi  deb  nomlanuvchi 

keng  qamrovli  fan  yuzaga  kelgan.  Bu  fan  grek  tilidagi  atama  bilan 

Gidromexanika  deb  yuritila  boshlandi.  Bu  fan  o’z  navbatida  suyuqliklar 

statikasi  -  «Gidrostatika»  va  suyuqliklar  dinamikasi-«Gidrodinamika» 

bo’limlarga  bo’linib,  ikkinchi  bo’lim  ―Suyuqliklar  kinematikasini  ham 

o’z ichiga oladi. 

 Gidrostatika

  -  suyuqliklarning  nisbiy  tinch  holat  qonuniyatlarini  o’rganib, 

ularni  amaliyotda  qo’llash  uchun  uslubiyatlar  yaratadi. 

Gidrodinamika

-

suyuqlikning  harakat  qonuniyatlarini  va  ularning  paydo  bo’lish  sabablarini 

o’rganish  bilan birgalikda  ularning tuzilish strukturalarini  ham o’rganadi.   

Gidravlika

  fani asosan  ikki yo’nalishda  rivojlangan: 

 1.  Nazariy  yo’nalish  -  nazariya  asoslarini  matematik  qonuniyatlar  asosida 

o’rganganligi  sababli  u Nazariy  Gidrodinamika  deb nomlangan. 

 2.  Texnik  yo’nalish  ya‘ni  suyuqliklarning  nisbiy  tinch  holati  va  harakat 

qonuniyatlarini  amaliyotda  qo’llashga  doir  tadqiqotlarni  olib  borish  bilan 

o’rganganligi  sababli,  u  Texnik  Gidrodinamika  deb  nomlangan.Suyuqlik  va 

gazlar  mexanikasida  dinamikaning  eng  muhim  maslasi  –bu  oqimning 

---

kinetic  va  dinamik  xarakterestikalari    o’rtasidagi  bog’lanishni  o’rnatishdan 

iborat  bo’lib,  bunda  avvalo  suyuqlik  va  gaz  muhiti  bilan  unda 

harakatlanayotgan  yoki  uni  o’rab  turgan  qattiqi  jism  o’rtasidagi  o’zaro 

ta’sir  kuchlarini  aniqlash  zarur  bo’ladi.Bu  o’zaro  ta’sir  sirti  bo’ylab 

taqsimlangan  urinma  va  normal  kuchlanishlarni  aniqlash  imkonini 

beradi.Masalaning  qo’yilishidan  kelib  chiqqan  holda  oqimning  har  bir 

nuqtasi  uchun  uni  xarakterlovchi  parametrlarni  aniqlash  maqsadida  mos 

tenglamalar  sistemasi  tuziladi.  Bu  tenglamalar  soni  suyuqlik  va  gaz  uchun 

aniqlash  lozim  bo’lgan  noma’lum  parametrlar  sonidan  kelib  chiqqan  holda 

tuzilgan  munosabat  tenglamalari  sistemasidan  iborat.Suyuqlik  va  gazlar 

mexanikasi  tenglamalari  sistemasini  tuzish  uchun  bu  tenglamalar,  ularga  

kirgan  har  bir  had  va  parametrlarning  fizik-mexanik  ma’nosini  chuqur 

anglamoq  zarur.Qabul  qilingan  oqim  modeli  uchun  tuzulgan  tenglamalar 

sistemasi  ham  ko’p  ma’lumot  beruvchi  va  o’z  navbatida  optimal  tuzilgan 

bo’lishi  kerak.O’z  navbatida  aniq  tuzilgan  model  (ideal  yoki  qovushoq 

suyuqlik  ,  siqiluvchan  yoki  siqilmaydigan  suyuqlik  ,barqaror    yoki 

nobarqaror 

oqish, 

tekis 

yoki 

fazoviy 

oqim 

va 

hakozolari 

)o’z    navbatida  tenglamalarni  yetarlicha  soddalshtirishga    va  ularning 

qo’llanilishini  osonlashtirishga  imkon beradi. 

Suyuqlik  va  gazlar  mexanikasining  dinamik  bo’limida  differensial 

tenglamalarining  xususiy  yechimlari  juda  katta  ahamiyatga  ega  ,  masalan 

Gromerki,Logranj  ,Eyler,Bernulli  integrallari  shular jumlasidandir.