Vino kislota asosidfa sintezlar va moddalarning biologik faolligi

Izomeriyasi
Vino kislotasining 3-xil stereoizomer formasi mavjud bo`lib, ularga quyidagilar kiradi: (tepadan chapda), (tepadan o`ngda) hamda mezo-forma (mezovino kislotasi) deb ham nomlanadi.

Uzum kislota nomi bilan bizga tanish bo`lgan organik modda – vino kislotasi enantiomerlarining ratsematik aralashmasi hisoblanadi.

D- (-)-enantiomer qutblangan nurni chapga buradi. L- (+)-enantiomer esa o`ngga. Ammo ikkalasining teng miqdorda olingan aralashmasi (ratsemat) optik jihatdan nofaol hisoblanadi.
Vino kislotasi hamda hosilalarining ko`plab xossalari uning fazoviy tuzilishiga bog`liq bo`lganligi sabali, dastlab, stereokimyoga oid bilimlarimizni mustahkamlab olamiz.

Stereokimyosi
Organik kimyoda bizga ma`lum bo`lgan izomeriya turlaridan tashqari, fazoviy izomeriya - stereoizomeriya hodisasi ham mavjud. Biroq, stereoizomerlarni struktur izomerlardan farqlay bilishimiz lozim. Stereoizomerlar nafaqat bir xil molekulyar tarkibga ega bo`ladi, balkim struktur tuzilishi, ya`ni molekulada atomlar ketma-ketligi ham bir xil bo`ladi. Ular faqatgina atomlarining fazoda qanday joylashganligiga ko`ra bir-biridan farq qiladi. Ko`zgu tekisligida o`zaro mos bo`lmagan ikkita aksini hosil qiluvchi stereoizomerlar enantiomerlar deb nomlanadi.
Stereoizomerlar – bu bir xil tuzilishga ega bo’lgan birikmalar, ya’ni atomlarning bog`lanish tartibi bir xil, lekin fazodagi joylashishi har xil bo’lgan birikmalardir. Stereoizomerlar enantiomerlar va diasteoreomerlarga bo’linadi.
Enantiomerlar – bu jism va uning ko’zgudagi aksi deb qarash mumkin bo’lgan stereoizomerlardir. Enantiomerlarda barcha xiral markazlar qarama-qarshi konfiguratsiyali bo`ladi.
Disatereomerlar bu - jism va uning ko’zgudagi aksi deb qarash mumkin bo`lmagan stereoizomerlar. Diastereomerlarda ba`zi bir xiral markazlar qarama-qarshi kofiguratsiyali bo`ladi
Ratsemat – ikkita enantiomerning teng miqdordagi aralashmasi. Ular optik faol bo`lmaydi.
Molekula tarkibidagi assimmetrik uglerod atomlari soniga ko`ra, stereoizomerlar sonini bilib olishimiz mumkin. Buni aniqlashda quyidagi formuladan foydalanamiz: