|
O’zbek xalq pedagogikasi va islom ta’limoti ijtimoiy-pedagogik g’oyalari tarixiy, ijtimoiy-iqtisodiy davr ta’sirida shakllandi. Ular birgalikda ma’naviy meroslarimizdan biri hisoblanmish – an’ana va odatlar, milliy marosimlar va islom dinilarning tub mohiyatini tushunib yetishga, ularning pedagogik imkoniyatini namoyon qiladi hamda yoshlarimizni tarbiyalashda ijobiy jihatlarni shakllantirishi ma’lum bo’lishini isbotlay oldi.
Biz shunday davrda yashayapmizki, bu davrda fanlar bir-biri bilan uzviy aloqada rivojlanmoqda va shular asosida qiziqarli ilmiy kashfiyotlar vujudga kelmoqda. Shuning uchun bugungi kunda tarbiyani pedagoglar, filosoflar, psixologlar va sosiologlar, gigiyenistlar va boshqalar birgalikda o’rganmoqlari lozim. Lekin bular orasida pedagogika fani hal qiluvchi o’ringa ega. Pedagogka fani fakat pedagogik tadqiqotnigina emas, balki tarbiya jarayoni va tarixining rivojlanishi, shaxsning shakllanishini o’rganuvchi boshqa fanlar uchun ham qimmatlidir.
Tarbiya yosh avlodni jamiyat hayotiga tayyorlash vositasidir. Tarbiyaviy jarayon jamiyatning shaxsga qo’yadigan talablari bilan amalga oshiriladi. Bularning hammasi muhim pedagogik qonunlarni belgilashga asos bo’ladi. Jamiyat rivojlanishining o’zi ijtimoiy tarbiya va shaxsiy o’z-o’zini tarbiyalash bilan kelishadi, ya’ni uni korrektirovka qiladi. Shunday ekan, ijtimoiy rivojlanish qonunlarini, ya’ni, mustaqil respublikadagi ijtimoiy hayotning o’zgarishi, jamiyatning insonlarga qo’ygan talablari va boshqalarni bilmasdan yosh avlodni tarbiyalashni to’g’ri tashkil qilish mumkin emas. Ijtimoiy rivojlanishni boshqarish uchun tarbiyaviy vazifalarni ham yechish kerak. Albatta tarbiya jarayonining maqsadi, sharoitlari, obyekti, shuningdek shaxs shakllanishining vositalari yo’l va metodlarni jamiyat belgilaydi. Jamiyat haqidagi hamma fanlar kompleksini bilmasdan turib, pedagogika o’zining konkret pedagogik muammosini tadqiqot sifatida hal etishi uchun ijtimoiy-pedagogik g’oyalar va qarashlar muhim rol o’ynaydi.
Shuning uchun ham pedagogik metodologiyani, ilmiy dialektikani va pedagogika tarixini ijtimoiy-pedagogik g’oyalar ta’sirida rivojlanishini bilmay turib, pedagogik tadqiqot bilan jiddiy shug’ullanish mumkin emas.
Biz tadqiqot natijalaridan kelib chiqqan holda quyidagi xulosalarga keldik:
Vatanimiz tarixida ulug’ siymolar hisoblanmish ma’naviyat-ma’rifat darg’alari, ta’lim-tarbiya ijodkorlari, xalq tarbiyachilarining ilgari o’rganilmagan hayoti va ijodini tahlil qilish, ularning boy ilmiy merosidan oqilona foydalanishning yangi zamonaviy pedagogik imkoniyatlarini keltirib chiqardi.
Respublikamiz mustaqillikka erishgandan so’ng ta’lim sohasida xalq pedagogikasi g’oyalari, islom dinining beqiyos manbalari asosida yosh avlodni milliy qadriyatlar, an’analar ruhida tarbiyalash imkoniyatini va zaruriyatini paydo qildi.
Hadislarda oila va jamiyat, huquq, insonlararo munosabatlar, tarbiya masalalariga oid rivoyatlar ko’p davrlar o’tishiga qaramasdan hozir ham ijtimoiy- tarbiyaviy jihatdan yangi mazmun kashf etishi, ta’lim-tarbiya jarayonida to’laqonli ishtirokchi bo’lishi mumkinligi aniqlandi.
O’sib kelayotgan yosh avlodni ota-bobolarimizning ilmiy merosi asosida o’qitish, tarbiyalash ishlarini tashkil etish maqsadida hadislarning boy olamidan foydalanish - talabalarni milliy jihatdan tarbiyalashda ijobiy vositalardan bo’lib hisoblanishi ta’kidlandi.
Ma’naviy yetuk inson rivoji bilan bog’liq ijtimoiy pedagogik jarayon hodisa sifatida tobora zaruriyat kasb etib, mazmun va mohiyati jihatidan diniy qadriyatlar g’oyasini ifodalovchi tarbiyaviy tizimni vujudga keltirgan.
Islom dinining bebaho yozma manbalari Qur’oni Karim va hadislarni o’rganish, ilmiy-nazariy va tarbiyaviy jihatlarini tahlil qilish, asoslash, keng ommaga mo’ljallangan asarlar yozish, fikr va mulohazalar bayon qilish, tadqiqotlar olib borish milliy mafkuramizning tarbiyaviy jihatiga aylantirildi.
Hadislarda nafaqat rivoyatlarni islomiy jihatdan to’g’ri bayon qilish, balki yosh avlodning ongiga ularni singdirish, ijtimoiy jihatdan hadislarning jamiyatdagi o’rni, milliylik tushunchalari, insonparvarlik, o’zaro munosabat masalalari ularda shakllantirilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
