Kirish. Hom-ashyo mahsulotlar tavsifi 4

6. Texnologik hisob
6.1. Moddiy va issiqlik xisobi

Quvvati 51220 kg/soat bo’lgan ammoniyli selitra ishlab chiqarish sexini moddiy va issiqlik hisoblarini bajaring. Asosiy qurilma bug’latish qurilmasi.

Neytralizatsiya bo’limining moddiy balansi.
Dastlabki ma‘lumotlar:
100% li ammoniyli selitra olish uchun qurilmaning quvvati, (kg/soat)............51220
Nitrat kislota konsentratsiyasi, (%)....................................................................58,0
Gaz holidagi ammiak konsentratsiyasi, (%).......................................................100
1000 kg ammoniyli selitra olish uchun yo’qotilishi,(kg):
Ammiak...........................................................................................................2,5
Nitrat kislota.....................................................................................................7,5
Neytrallanish jarayoniga asosan 1 tonna ammoniyli selitra NH₄NO₃ olish uchun ammiak va nitrat kislotaning nazariy sarfini hisoblaymiz.
Ammiak uchun nazariy sarf, kg:
(17 · 1000)/80 = 212,5
Nitrat kislota uchun nazariy sarf, kg:
63 · 1000/80 = 787,5
bu erda: 17, 63, 80 - ammiak, nitrat kislota va ammoniy nitratning molekulyar massalari.
Amaliy jihatdan reagentlarning yo‘qotilishini hisobga olinganda, ammiak va nitrat kislota sarfi albatta nazariy sarfga nisbatan yuqori bo‘ladi, kg.
Ammiak uchun amaliy sarf, kg:
212,5 + 2,5 = 215
Nitrat kislota uchun amaliy sarfi, kg:
787,5 + 7,5 = 795
45.6 t/soat bo‘lgan 100% li ammoniyli selitra olish uchun talab qilinadigan reagentlarning sarfi, kg/soat.
Ammiak sarfi, kg/soat:
51.22 · 215 = 11012
Nitrat kislota sarfi, kg/soat:
51.22 · 795 = 40720
Berilgan unumdorlik bo‘yicha reagentlarning yo‘qotilishi:
Ammiakning yo‘qotilishi, kg/soat:
11012– 212,5 · 51.22 = 128
Nitrat kislotaning yo‘qotilishi kg/soat:
40720 – 787,5 · 51.22 =384
58% li nitrat kislotaning sarfi, kg/soat:
40720/0,58 =62503.45
Kislota tarkibidagi suvning miqdori, kg/soat:
70206 - 40720 = 29487
Neytralizator qurilmasiga kelayotgan reagentlarning umumiy miqdori, kg/soat:
70206 + 11012 =81219
Apparatdan chiqayotgan 92% li ammoniyli selitra eritmasini miqdori, kg/soat:
51220/0,92 = 55674
92% li ammoniyli selitra eritmasining tarkibidagi suv miqdori, kg/soat:
55674 – 51220 = 4454
Neytrallanish jarayonida eritmadan bug‘lanayotgan sharbat bug‘ining miqdori, kg/soat:
29486 – 4454 = 25033
Neytralizatsiya bo‘limining moddiy balansi.

Kirish		Sarf
Nomi	kg/soat		Nomi	kg/soat
Ammiak Nitrat kislota (100% li) Kislota bilan kelayotgan suv	11012 40720 29486		Ammoniyli selitra (92%) li eritmasi Shundan: NH4NO3 suv Sharbat bug‘ Yo‘qotishlar: Ammiak Nitrat kislota	51220 4454 25033 128 384
Jami:	81219		Jami:	81218

Bug‘latish bo‘limining moddiy hisobi
Dastlabki ma’lumotlar:
Bug‘lanishga kirayotgan eritma miqdori, (kg/soat). . ..................................55674
Shundan:
Ammoniyli selitra miqdori (kg/soat) . . . . . . . . . . . . . . .. . . . … ………….... 51220 Suv miqdori(kg/soat). . . . . . . . . . . . . . .. . . .................................................. 3965.21
Bug‘latishga kirayotgan eritma konsentratsiyasi, (%). . ..... .... .. . . . . . . ……... . .92
Qurilmadan chiqayotgan eritma konsentratsiyasi, (%). . . . . . . . . . ................... 99,7
Bug‘lanishdan chiqayotgan eritmaning miqdori, kg/soat:
51220 · 100/99,7 = 51374
Eritma tarkibidagi suvning miqdori, kg/soat:
51374 - 51220 = 154
Bug‘latilgan suv miqdori, kg/soat:
4453– 154 = 4299
Bug‘latish bo‘limining moddiy balansi

Kirish			Sarf
Nomi	kg/soat	%	Nomi	kg/soat	%
NH4NO3 Shundan Ammoniyli selitra (100%) Suv	51374 51220 4454	92,0 8,0	NH4NO3 (99,7%) Shundan Ammoniyli selitra (100%) Suv	51374 51220 154	99.7 0.3
			Jami	51374
			Sharbat bug‘i	4299
Jami:	55694.56	100	Jami:	55674

Bug’latish bo’limining issiqlik hisobi;

Dastlabki malumotlar:
Bug’lanishga kirayotgan eritma miqdori(kg/soat)....................................... 55674
Bug’latishga kirayotgan eritma konsentratsiyasi(%)............................................92
Qurilmadan chiqayotgan eritma konsentratsiyasi(%)..........................................99,7
Bug’langan suv miqdori(kg/soat)………………………………………….4299
Apparat absolyut bosimi(n/m²)...................................................................0.213*10⁵
Bosim……………………………………………............................................1 MPa
Bug’latgichdan chiqayotgan eritma miqdori:……………………………. 51374
Eritmaning qaynash xaroratini aniqlash.
99.7% li ammoniy selitra eritmasining P_abs=0.213*10⁵ n/m² bosim ostida qaynash xarorati quydagi formula orqali topiladi:
T_qay=t_{to’y.bug’}+Δt_*ƞ
Bu yerda to’yingan suv bug’i harorati=T_{to’y.bug’}
P_abs =0.213 10^{5 n}/m2 bosimda 61⁰C. harorat depressiyasi Δt ;
ƞ = harorat depressiyasi koeffisenti, 61⁰C da 0.9488 ga teng.
T_qay=61+122*0.9488=176.75⁰C
Issiqlik kelishi
Ammoniy selitra eritmasi bilan kelayotgan issiqlik miqdori
55674*160*1.88=16746748
Bu yerda 160-ammoniy selitra eritmasining xarorati,
1.88-92 % li ammoniy seltra eritmaning issiqlik sig’imi kJ/kg grad
Eritmani isitish uchun to’yingan bug’ bilan kelayotgan issiqlikni X deb olamiz;
14909215.2+X kj/soat;
Issiqlik sarfi
1. Ammony selitra eritmasining bug’latishga sarf bo’lgan issiqlik miqdori,kj/soat
Q=55674*176.75*1.74=17122269
2. Bug’latish apparatidan sharbat bug’i bilan chiqib ketayotgan issiqlik miqdori, kj/soat;
Q₂=4299*2613=11235664
Bu yerda 2613 Pabs=0.213 105n/m² bosimdagi to’yingan bug’ entalpiyasi.
3. Jarayon paytida atrof muhitga yo’qotilayotgan issiqlik miqdori 400000kj/sot deb qabul qilamiz;
4. Umumiy issiqlik sarfi; kj/soat;
Qum=171222069+11235664+400000=28757934
5. Suv bug’i bilan kelayotgan issiqlik miqdori,kj/soat;
167446748+x=28757934
x=138688813
Bug’latish bo’limining issiqlik xisob jadvali

Kelishi		Sarf
Ko’rsatkichlar	Kj/soat		Ko’rsatkich	Kj/soat
Ammoniy selitra eritmasi bilan Suv bug’i bilan	167446748 138688813		Ammoniy selitra eritmasi bilan Sharbat bug’i bilan Atrof-muxitga yo’qotilayotgan issiqlik	17122269 11235664 400000
Jami	306135561		Jami	306135561