«O‘lchash usullari va vositalari» fanidan 1- amaliy mashg‘ulоt

O’lchashning bir qancha ta’riflari mavjud bo’lib, ularga quyidagilar kiradi:

• 
  O’lchash-sinov yo’li bilan asbob-uskunalar yordamida fizik kattaliklarni aniqlashdir;
  
• 
  O’lchashlar-asosan bir ko’rinishli va ko’p ko’rinishlilarga bo’linadi. Fizik o’lchov birliklari faqatgina bir o’lcho vga aks ettirilsa, unda bir ko’rinishli o’lchash deyiladi. Misol uchun: turli og’irlikdagi toshlar;
  
• 
  «Mutlaq o’lchash »-bir yoki bir necha asosiy kattaliklarni bevosita o’lchashlarga va doimiylik qiymatlarini qo’llashga asoslangan o’lchash;
  
• 
  «Nisbiy o’lchash»-kattalikning birlik vazifasini bajaruvchi nomdosh kattalikka nisbatini yoki kattalikni boshlang’ich deb qabul qilingan nomdosh kattalikka nisbatan o’zgarishini o’lchash;
  

«O’lchash ob’ekti»-bir yoki bir nechta o’lchanadigan kattaliklar bilan tavsiflanadigan jism (tizim, jarayon, hodisa).

• 
  «O’lchash ob’ekti»-bir yoki bir nechta o’lchanadigan kattaliklar bilan tavsiflanadigan jism (tizim, jarayon, hodisa).
  
• 
  «O’lchash sohasi»-fan va texnikaning biror sohasiga xos va o’zining xususiyatlari bilan ajralib turadigan kattaliklarni o’lchashlar majmui.
  
• 
  «O’lchash turi»-o’lchashlar sohasining o’ziga xos xususiyatlarga ega va o’lchanadigan kattaliklarning bir jinsligi bilan ajralib turadigan qismi.
  
• 
  «O’lchash usuli»-o’lchashlardan foydalanib, o’lchanadigan kattalikni uning birligi bilan solishtirish usuli yoki usullari majmui.
  
• 
  «Kattalik» deb sifat tomonidan ko’pgina fizikaviy ob’ektlarga (jarayon, tizim) nisbatan umumiy bo’lib, miqdor tomonidan har bir ob’ekt uchun xususiy bo’lgan xossadir. Masalan: massa kattaligini olsak, u barcha narsalarda (daftar, qalam, odam va boshqalar) mavjud, lekin ularning massasi har xil.
  

«Asosiy kattalik»-shartli ravishda tizimdagi boshqa kattaliklarga nisbatan mustaqil qabul qilinib olingan kattalik. Masalan: uzunlik, vaqt, massa va hokazo.

•