Qadimgi arman taqvimiga ko'ra Yangi yil 1 navasard keladi

Qadimgi Armaniston taqvimi (Հին հայկական տոմար) - qadimiy Armanistonda nasroniylik qabul qilingunga qadar ishlatilgan, qadimiy Misr taqvimi bilan bir xil modelga asoslangan va yiliga 365 kundan iborat bo'lgan quyosh taqvimi.

Qadimgi arman taqvimiga ko'ra Yangi yil 1 navasard keladi (Gregorian taqvimi bo'yicha 11 avgust).

Tarix

Ananiya Shirakatsining so'zlariga ko'ra, oy taqvimi dastlab qadimgi Armanistonda ishlatilgan. Bu haqiqatan ham mumkin, chunki ko'plab arman haykallari va bo'rtmalarida quyosh bilan birga oy ham paydo bo'lib, bu butparast urf-odatlar va e'tiqodlarning davomidir.

Qadimgi arman taqvimi va taqvimini shakllantirishning kelib chiqishi biroz yashiringan bo'lsa-da, hali ham ba'zi bir qo'lyozma va arxeologik dalillar mavjud, buning natijasida ba'zi savollarga javob berish mumkin. Shunday qilib, Movses Xorenatsining qo'lyozmalaridan birida qirol Artash I (miloddan avvalgi 189-160) bir qator fanlarni, shu jumladan kalendarlarni rivojlantirishga alohida e'tibor berganligi aytilgan.

An'anaga ko'ra qadimgi arman taqvimi bo'yicha hisoblash Patriarx Xeyk Bobil shohi Bel ustidan miloddan avvalgi 2492 yilda g'alaba qozonganidan boshlanadi. Ushbu sana Ghevond Alishan tomonidan harakatlanuvchi Armaniston taqvimidagi yangi yil 11-avgustga to'g'ri kelganida, 428-ni hisobga olgan holda, ikkita deb nomlangan arman tsikllari hisobi asosida hisoblab chiqilgan. Ushbu sanadan boshlab birinchi tsiklni (1460) olib tashlab, u miloddan avvalgi 1033 yilni oldi. Miloddan avval, keyin u ikkinchi tsiklni chiqarib tashladi va Patriarx Xeyk Belni o'ldirganida 2492 yilni oldi. Afsonaga ko'ra, aynan Patriarx Xeykning g'alabasi bilan nafaqat arman xronologiyasi, balki arman xalqining shakllanishi ham boshlandi va ushbu afsonaga ko'ra Xayk nomidan "xayk" va " haikazunk "arman xalqining jamoaviy o'zini o'zi nomi sifatida ishlatiladi va shuning uchun" Hai "birlik shakli sifatida ishlatiladi.

Garchi ba'zi tarixchilar Alishanning hisob-kitoblariga shubha bilan qarashsa-da, an'anaviy ravishda bu miloddan avvalgi 2492 y. e. arman taqvimining birinchi yili deb hisoblangan. 2007 yil 11 avgustda Armanistonda qadimiy arman taqvimi bo'yicha yangi 4500 yil nishonlandi.

Armanistondagi butparastlar taqvimi mamlakatda nasroniylik rasmiy din sifatida qabul qilingandan keyin bekor qilindi. Keyingi asrlarda qadimgi arman taqvimi asta-sekin unutilib ketdi, ammo O'rta asrlarda Alishan va boshqa tarixchilar bu haqda eslashdi, shu tufayli u shu kungacha saqlanib qolgan. Arman kalendari. Arman kalendari dastlab Qadimgi Bobil

()y-quyosh kalendariga o'xshash boigan. Ular xristianlik dinini rasmiy

ravishda (IV asr boshlari) qabul qilganlaridan so‘ng Quyosh kalendaridan

I'oydalana boshlaganiar.

Qadimgi arman kalendari «tomar» VI asrda tuzilgan. Uni tuzishda

Misr «daydi» kalendari asos qilib olingan. Shunga ko‘ra ularda bir yil

12 oy, har bir oy 30 kundan va beshta qo‘shimcha kundan iborat boigan.

Qadimgi arman kalendari oy nomlari quyida keltirilgan:

1) navasardi; 7) mexekani;

2) gori; 8) areg;

3) saxmi; 9) axekani:

4) tre; 10) marori;

5) kxalos; ll)magdatx;

6) aratxs; 12) xrotitixs.

Arman kalendarida ham har to’rt yilda tropik yildan bir sutka farq

qilgan. 1460-arman yili Yulian yilidan bir yil oldinga o‘tib ketgan, ya’ni

1461-arman yili 1460-yulian viliga teng bo‘lgan.

Armanlar arman erasi deb ataluvchi (boshlanishi 552-yil 11-iyun)

eradan foydalanganlar. Xristian cherkovi bir necha marta armanlarga

Dionisiy erasini va Yulian kalendarini joriy qilishga urinib ko'rdi. Faqat

XV-XVI asrlarga kelibgina Qadimgi Arman kalendari o'rnini Yulian

kalendari egalladi. Shuningdek, bu davrda Dionisiy erasi ham qabul

qilindi.

Qadimgi Gruziya taqvimida "koronikon" yoki "xronikon" (gruziyalik Tsyolnyy) deb nomlangan har bir tsikl 532 yildan iborat (28 yil oy tsikli bilan ko'paytiriladi), bu hafta, oy va yil kunlarining o'zgarishi. takrorlanadi [2]. 12-tsikl 780 yilda tugagan va 13-tsikl 781 yilda boshlangan, bu erdan 1313 yilda 14-tsikl boshlangan [3]. Xronikon haqida eslatish qadimiy hujjatlar va tangalarda uchraydi [4]. Qoida tariqasida, Xoroniyon yili hujjatlarda dunyo yaratilishidan bir yil oldin esga olinadi.Gruziya taqvimi 12 oydan iborat. Bu oylar davomida an'anaviy eski nomlardan va zamonaviy nomlardan foydalanadi. Eski Gruziya taqvimiga ko'ra yil an'anaviy ravishda sentyabrga to'g'ri keladigan oy bilan boshlanadi.

:

.

Qadimgi Gruzin kalendari. Dastlab, gruzinlar Oy kalendaridan

foydalanganlar. Eramizning birinchi asrida ular Quyosh kalendarini

tuzganlar. Bu kalendar Aleksandriya kalendari asosida tuzilgan edi.

Gruziya taqvimi 12 oydan iborat. Bu oylar davomida an'anaviy eski nomlardan va zamonaviy nomlardan foydalanadi. Eski Gruziya taqvimiga ko'ra yil an'anaviy ravishda sentyabrga to'g'ri keladigan oy bilan boshlanadi. Quyosh kalendarida bir yil 360 sutka (12 ■ 30^ = 360)dan

iborat edi. Unda oddiy yilda 5 kun, kabisa yilida 6 qo‘shimcha kun

bo’lgan. Ular VII asrdayoq oy nomlarini Rim oy nomlari asosida atadilar.

Bular:

1) yanvari; 7) ivlisi:

2) tebervali; 8) avisto;

3) marti; 9) sektemberi;

4) aprili; 10) oktomberi;

5) maysi; ll)noemberi;

6) ivnisi; 12) dekemberi.