Reja: Kirish. Mavzuning farmatsevtikadagi ahamiyati Adabiyotlar sharhi : 1 Benzosulfonkislotasi amidi guruhiga kiruvchi preparatlar haqida umumiy ma’lumot

Sulfanilamid preparatlarning miqdorini aniqlash usullari
Adabiyotda sulfanilamid preparatlarining miqdorini aniqlashga doir turli fizikaviy, kimyoviy va fizik-kimyoviy usullar tavsiya qilingan. Ulaming aksariyati preparatlarning C₄ holatdagi aminoguruhi, C₁ holatdagi sulfamid guruhi va benzol halqaning xossalariga asoslangan. Sulfanilamidlarning miqdorini aniqlashda qo'llanadigan usullarning barchasini quyidagi asosiy guruhlarga bo'lish mumkin:
tortma usuli
hajmiy usul
fizikaviy
fizik-kimyoviy usul.
Tortma usul preparatlardagi oltingugurtni oksidlab, so‘ngra sulfat ionini bariy sulfat holida cho‘ktirib aniqlash yoki sulfanilamidlarning og'ir metall tuzlari bilan hosil qiladigan cho‘kma asosida aniqlanadi. Tortma usul farmatsevtika tahlilida deyarli qollanilmaydi. Adabiyotda uchraydigan ko‘p sonli hajmiy usullardan nitritometrik va neytrallash usullari asosiy o'rinni egallaydi. Ayrim hollarda sulfanilamidlaming miqdorini aniqlashda bromatometriya va yod- xlorometriya usullaridan foydalaniladi.
Nitritometrik usul. Nitritometrik usul sulfanilamid preparatlarini aniqlashda asosiy usullardan biri hisoblanadi. Bu usul sulfanilamidlarni kislotali muhitda natriy nitrit bilan diazotirlashga asoslangan:

Nitritometrik usul bo‘yicha aniqlashda ma’lum miqdordagi preparatning suyultirilgan xlorid yoki sulfat kislotadagi eritmasi kaliy bromid ishtirokida natriy nitritning 0,1 mol/1 eritmasi bilan titrlanadi. Reaksiyaning ekvivalent nuqtasini belgilashda sirtqi indikator sifatida yod-kraxmal qog‘ozi yoki ichki indikatorlardan tropeolin 00, neytral qizil, shuningdek, tropeolin 00 bilan metil ko‘ki aralashmasidan foydalaniladi. Sirtqi indikator ishlatilganda, suyuqlikka botirib olingan shisha tayoqchasi yod-kraxmal qog‘oziga tekkiziladi. Undagi kaliy yodiddan erkin yod ajralib chiqadi va qog‘ozdagi kraxmalni ko‘k rangga bo‘yaydi:
2NaNO₂ + 2KJ + 4HCl ⟶ J₂ + 2NaCl + 2KCl + 2NO↑ + H₂O
C₄ - holatidagi amin guruhi biror kislota qoldig‘i yoki boshqa o‘rinbosar bilan «qurshovlangan» preparatlarni, jumladan, eruvchan streptotsidni nitritometrik usul bo‘yicha aniqlashda, avval uni suyultirilgan xlorid yoki sulfat kislota bilan qizdirish yordamida gidrolizlab, so‘ngra natriy nitrit bilan titrlanadi.